Inleiding
De gemeente Aa en Hunze heeft zowel bestuurlijke als financiële belangen in verschillende organisaties met een publiekrechtelijke (gemeenschappelijke regelingen) of privaatrechtelijke rechtsvorm (stichtingen, verenigingen, coöperaties en vennootschappen). Met de participatie in verbonden partijen realiseert de gemeente haar maatschappelijke opgaven en ambities.
Een verbonden partij is volgens Artikel 1 van het BBV “Een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk en financieel belang heeft.”
Onder bestuurlijk belang wordt verstaan: een zetel in het bestuur van een participatie of het hebben van stemrecht. Met een financieel belang wordt bedoeld dat de gemeente middelen ter beschikking heeft gesteld die ze kwijt is in geval van faillissement van de verbonden partij en/of als financiële problemen bij de verbonden partij verhaald kunnen worden op de gemeente.
De relatie tussen de verbonden partijen en het publieke belang wordt beschreven in de programma’s van de begroting. In onderstaand overzicht wordt aangegeven aan welk programma de doelen van de verbonden partij bijdragen.
Wettelijk kader en beleid
Artikel 186 Gemeentewet en het daarop gebaseerde Besluit Begroting en verantwoording (BBV) – met name artikel 15 – regelt de wijze waarop verbonden partijen worden gemonitord. Het BBV is vernieuwd. Het is van belang dat de informatie over verbonden partijen aansluit op de informatie over de activiteiten en eventuele risico’s.
Het BBV schrijft voor dat de informatie over de verbonden partijen opgenomen wordt in de beleidsprogramma’s waarop de samenwerking met de verbonden partij betrekking heeft. Dit bevordert dat de financiële bijdragen aan verbonden partijen en de daaraan verbonden risico’s in de beschouwingen over de gemeentebegroting worden meegenomen
In deze paragraaf wordt inzicht gegeven in de relatie tussen de verbonden partijen en het publieke belang. Ook komen aan de orde ontwikkelingen, c.q. voornemens als het gaat om nieuwe verbonden partijen, het beëindigen van bestaande verbonden partijen, het wijzigen van bestaande verbonden partijen of eventuele andere actualiteiten omtrent verbonden partijen die gevolgen kunnen hebben voor de taakuitvoering van de verbonden partijen, dan wel financiële consequenties en/of risico’s kunnen hebben.
Kaders
Algemeen beleid
De gemeente Aa en Hunze heeft als beleid het aangaan van Gemeenschappelijke Regelingen zoveel mogelijk te beperken.
Gemeenschappelijke Regelingen kunnen wel aangegaan worden uit het oogpunt van efficiency en kostenbeheersing, wanneer het een duidelijk voordeel oplevert voor de gemeente.
Nota verbonden partijen
Op 23 april 2008 heeft de raad de Verordening ex. 212 van de Gemeentewet opnieuw vastgesteld. Hierin is opgenomen bij artikel 20 lid 1 “Het college biedt op verzoek van de raad ter vaststelling door de raad een nota verbonden partijen aan.”
Risico’s
Naast voordelen die samenwerkingsverbanden opleveren, zijn er ook risico’s aan verbonden. Door afvaardigingen in het algemeen en/of dagelijks bestuur kunnen financiële risico’s worden beheerst. Het risicoprofiel van gemeenschappelijke regelingen is over het algemeen laag, veelal is er een redelijk voorspelbare stijging van de jaarlijkse exploitatielasten. Binnen de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing worden ook de financiële risico’s t.a.v. verbonden partijen beoordeeld.
Het bezit van aandelen van privaatrechtelijke ondernemingen heeft in het algemeen een positief financieel effect. De economische waarde kan namelijk hoger liggen dan de balanswaarde. Wel is voorzichtigheid geboden bij het structureel ramen van dividenduitkeringen, omdat achterblijvende uitkeringen kunnen leiden tot een structureel budgettair probleem.
Overzicht verbonden partijen
Openbare Lichamen | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Organisatie/ | Financiële bijdrage | Vertegenwoordiging | Publiek belang / Programma | Juridische | Saldo resultaat | *Eigen vermogen | *Vreemd vermogen |
vestigingsplaats | 2021 in euro's | vorm | begroting 2021 | ||||
Vereniging van Nederlandse Gemeenten Den Haag | 37.000 | Burgemeester (lid), Wethouder Heijerman (plv) | Belangenbehartiging van alle gemeenten bij andere overheden. Tweede Kamer, Kabinet en maatschappelijke organisaties zijn belangrijke gesprekspartners. Pijler 1: Bestuur en participatie | Vereniging | pm | pm | pm |
Vereniging van Drentse Gemeenten Westerbork | 10.000 | Burgemeester (lid), Wethouder Heijerman (plv) | Behartigen van de gezamenlijke belangen van de Drentse gemeenten. Bijvoorbeeld vertegenwoordiging, belangenbehartiging en pleitbezorging richting provincie en Rijk. Pijler 1: Bestuur en participatie | Vereniging | pm | pm | pm |
Gemeenschappelijke regeling | 3.000 | Wethouder Luinge (lid), Wethouder Lambert (plv) | Het behartigen van de gemeenschappelijke belangen op het gebied van ruimtelijke ordening, infrastructuur, bevordering van de regionale economie, cultuur en dergelijke. Pijler 1: Bestuur en participatie | GR naar Duits recht | pm | pm | pm |
Eems Dollard Regio (EDR) Leer | |||||||
Veiligheidsregio Drenthe Assen | 1.518.186 | Burgemeester, Wethouder Heijerman (plv) | Brandweerzorg en hulpverlening bij brand en rampen en geneeskundige hulpverlening bij calamiteiten voor 12 Drentse gemeenten. Pijler 1: Bestuur en participatie | GR | € 8.000 | € 2.313.371 | € 30.704.750 |
€ 2.321.371 | € 27.425.287 | ||||||
Gemeenschappelijke regeling Werkplein Drentsche Aa (WPDA) | 2.731.000 | Wethouder Lambert (lid), Wethouder Luinge (plv) | Uitvoering participatiewet van de 3 deelnemende gemeenten op het terrein van werk en inkomen. Hierdoor is het mogelijk de inwoner die geen werk en/of geen inkomen heeft zo goed en snel mogelijk te helpen. Zo mogelijk bij één loket. Pijler2: Zorg | GR | € 0 | € 133.000,- | € 13.368.000 |
€ 133.000,- | € 12.318.000 | ||||||
Gemeenschappelijke Regeling Gemeentelijke | 805.000 | Wethouder Luinge (lid), Wethouder Lambert (plv) | Het behartigen van de gemeenschappelijke belangen van de deelnemende gemeenten op het gebied van de volksgezondheid in brede zin. Pijler2: Zorg | GR | € 325.000 | € 3.167.000 | € 2.073.000 |
Gezondheidsdienst Drenthe (GGD Drenthe) Assen | € 3.519.000 | € 2.073.000 | |||||
Gemeenschappelijke regeling Regionale | 437.000 | Wethouder Heijerman (lid algemeen en dagelijks bestuur) | Uitvoering taken van alle milieutaken op het gebied van omgevingsrecht | GR | € 8.000 | € 28.000 | € 4.355.000 |
Uitvoeringsdienst Drenthe (RUD Drenthe) | Burgemeester (plv) | (vergunningverlening, toezicht en handhaving, advisering). Pijler 4: Voorzieningen, leefbaarheid en wonen | € 36.000 | € 4.353.000 | |||
Recreatieschap Drenthe Diever | 111.000 | Wethouder Luinge | Behartigen van gemeenschappelijke belangen van de deelnemende gemeenten op het gebied van recreatie en toerisme. Pijler 4: Voorzieningen, leefbaarheid en wonen | GR | € 0 | € 738.789 | € 669.768 |
(lid) Wethouder Lambert (plv) | € 745.937 | € 669.768 | |||||
Gemeenschappelijke regeling Publiek vervoer Groningen-Drenthe | 16.000 | Wethouder Lambert (AVA) | Het creëren van een optimaal, toekomstbestendig, duurzaam en betaalbaar vervoersnetwerk. Pijler2: Zorg | GR | € 5.727 | € 56 | € 50.000 |
€ 5.783 | € 50.000 | ||||||
Vennootschappen | |||||||
NV Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) Den Haag | €`131.820 | Wethouder Lambert (AVA) | Met gespecialiseerde dienstverlening draagt de BNG bij aan zo laag mogelijke kosten van maatschappelijke voorzieningen. Pijler 5: Middelen en ondersteuning | NV. Aandeel-houder | BNG verstrekt geen begrotingscijfers | € 4.878 mln | € 144.811 mln. |
(per 1-1-2020)BNG verstrekt geen begrotingscijfers | (per 1-1-2020) BNG verstrekt geen begrotingscijfers | ||||||
Enexis BV Den Bosch | €`0 | Wethouder Lambert (AVA) | Nutsbedrijf, distributie en transporteren van energie, netwerkbeheer. Pijler 5: Middelen en ondersteuning | BV | p.m. | € 4.112 mln. | € 4.146 mln. |
Aandeel-houder | onbekend | onbekend | |||||
Waterleidingmaatschappij Drenthe Assen | €`3.200 | Wethouder Luinge (AVA) | Een betrouwbare en continue drinkwatervoorziening tegen de laagst mogelijke prijs. Pijler 5: Middelen en ondersteuning | NV. | p.m. | €39 mln. | € 141 mln |
Aandeel-houder | onbekend | onbekend | |||||
N.B. bovenstaande subsidies/financiële bijdragen zijn afgerond op duizendtallen. De opgenomen financiële bijdragen GR zijn conform begroting van de GR 2021.
Belangrijke ontwikkelingen / voornemens / risico’s verbonden partijen
Algemeen
De verbetering van de aansturing van verbonden partijen heeft permanente aandacht waarin ook de invulling van de regiefunctie aan de orde is.
Ten aanzien van gesubsidieerde instellingen worden de overeenkomsten bij voorkeur op basis van contractfinanciering afgesloten.
In 2015 is de Wet gemeenschappelijke regelingen gewijzigd met onder andere het doel de rol van de Gemeenteraden te versterken. In het voorjaar voorafgaand aan het begrotingsjaar informeert een gemeenschappelijke regeling (GR) de deelnemende raden door middel van een kaderbrief over de financiële en beleidsmatige kaders van de GR.
Sinds 2016 wordt ten aanzien van de jaarstukken en begrotingen van de gemeenschappelijke regelingen voor de raad voor het eerst een informatiemarkt georganiseerd waarin de raadsleden vroegtijdig inzicht kunnen krijgen in de activiteiten van de GR. Daarnaast wordt sinds 2019 een najaarsoverleg voor gemeenschappelijke regelingen georganiseerd.
Hieronder een overzicht van belangrijke ontwikkelingen en risico’s van verbonden partijen
WPDA
Organisatie: Een belangrijk risico betreft de economische ontwikkeling. Deze bepaald voor een groot deel de opnamecapaciteit van de arbeidsmarkt. In relatie daarmee is dit ook mede bepalend voor de ontwikkeling van het aantal uitkeringen t.o.v. de beschikbare rijksbudgetten. Met de mogelijke effecten van de Corona-crisis is in de begroting 2021 van Werkplein Drentsche Aa geen rekening gehouden. Ook het late moment van vaststelling van de definitieve rijksbijdrage (medio september van het lopende begrotingsjaar) vormt een risico. De gemeenschappelijke regeling Alescon is per 31 december 2020 definitief geliquideerd. Enkele nog niet afwikkelbare dossiers zijn voor afwikkeling overgedragen aan WPDA. Eventueel uit de afwikkeling voortvloeiende niet voorziene baten of lasten zullen op basis van de oorspronkelijke verdeelsleutel tussen de 6 voormalige Alescon gemeenten worden verrekend.
GGD
De Corona-crisis heeft een grote impact op de taken en bedrijfsvoering van de GGD. Binnen enkele taken blijft het uiterst moeilijk om de personele bezetting op het gewenste en noodzakelijke niveau te houden. Veilig thuis maakt op dit moment een groei door en werkt aan doorontwikkeling. Belangrijke basis hiervoor vormt het landelijke actieprogramma “geweld hoort nergens thuis”. De insteek is om samen met het lokale veld en de beschermingsketen in te zetten op een zo effectief mogelijke werkwijze in samenhang met de gemeenten.
RUDD
Belangrijke ontwikkeling betreft de komst van Omgevingswet, aanpak asbestdaken, klimaatdoelen/energiebesparing en de overdracht van bodemtaken van provincie naar gemeenten. Een financieel risico t.a.v. de overdracht van bodemtaken voor gemeenten hierin betreft de onduidelijkheid welke financiering hiervoor vanuit het rijk naar gemeenten gaat komen. Verder geeft de herijking van de verrekensystematiek over meer- en minderwerk, afhankelijk van de uiteindelijke vorm, onzekerheid over de gemeentelijke bijdrage.
VRD
De toenemende complexiteit van de samenleving heeft ook tot gevolg dat rampen en crises complexer worden. Maatschappelijke onrust kan al snel ontstaan bij verstoringen in het dagelijks leven. De aanpak van deze verschillende crises vraagt om een flexibele en wendbare crisisorganisatie die kan opschalen naar behoefte. Er wordt gezocht naar een ander, toekomstbestendig systeem voor brandweerzorg. Om dit te realiseren worden over een periode van 5-10 jaar de noodzakelijke veranderingen doorgevoerd om te komen tot een ander systeem van brandweerzorg. Deze aanpak moet er vervolgens voor zorgen dat vrijwilligheid de pijler onder de brandweerzorg in Drenthe blijft én moet voorkomen dat de kosten van de brandweer in de toekomst te hoog worden.