Toelichting op de baten en lasten per pijler

Financiële begroting per pijler toelichting verschillen.

Conform BBV-artikel 19, lid a en b wordt in de toelichting overzicht lasten en baten per programma, het gerealiseerde bedrag van het vorig begrotingsjaar, het geraamde bedrag van het vorig begrotingsjaar na wijziging en het geraamde bedrag van het begrotingsjaar opgenomen. In geval van aanmerkelijk verschil met de raming, respectievelijk de realisatie, van het vorig, respectievelijk voor vorig, begrotingsjaar worden deze verschillen toegelicht.

Pijler 1. Bestuur en Samen doen

Bedragen x €1.000

Exploitatie	Rekening 2022	Begroting 2023 incl. wijz.	Primitieve begroting 2024
Lasten
0.1 Bestuur	1.334	1.769	1.428
0.2 Burgerzaken	758	713	796
1.1 Crisisbeheersing en brandweer	1.681	1.810	1.798
1.2 Openbare orde en veiligheid	370	458	461
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie	2.976	8.293	742
Totaal Lasten	7.119	13.044	5.225
Baten
0.1 Bestuur	1	0	0
0.2 Burgerzaken	414	362	362
1.1 Crisisbeheersing en brandweer	9	5	5
1.2 Openbare orde en veiligheid	1	8	8
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie	5.222	8.277	701
Totaal Baten	5.646	8.652	1.076
Onttrekkingen
0.10 Mutaties reserves	79	84	18
Stortingen
0.10 Mutaties reserves	60	0	0
Gerealiseerd resultaat	-1.454	-4.308	-4.131

Toelichting pijler 1

Het verschil ten opzichte van 2023 wordt met name veroorzaakt door incidenteel vervallen ramingen voor opvang ontheemden Oekraïne , wachtgelden wethouders en strategische toekomstvisie.

Pijler 2. Samen Leven

Bedragen x €1.000

Exploitatie	Rekening 2022	Begroting 2023 incl. wijz.	Primitieve begroting 2024
Lasten
4.1 Openbaar basisonderwijs	54	43	39
4.2 Onderwijshuisvesting	697	74	99
4.3 Onderwijsbeleid en leerlingenzaken	1.071	1.512	1.180
5.3 Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie	0	386	291
5.6 Media	13	550	551
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie	2.060	2.874	1.783
6.2 Toegang en eerstelijnsvoorzieningen	3.660	4.270	4.039
6.3 Inkomensregelingen	8.665	9.139	8.436
6.4 WSW en beschut werk	76	79	80
6.5 Arbeidsparticipatie	368	345	332
6.6 Maatwerkvoorzieningen (WMO)	1.635	1.721	1.731
6.71 Maatwerkdienstverlening 18+	5.037	0	0
6.71A Hulp bij het huishouden (WMO)	0	1.779	1.779
6.71B Begeleiding (WMO)	0	3.203	3.202
6.71C Dagbesteding (WMO)	0	50	50
6.72 Maatwerkdienstverlening 18-	5.689	0	0
6.72A Jeugdhulp begeleiding	0	150	154
6.72B Jeugdhulp behandeling	0	3.053	3.053
6.72C Jeugdhulp dagbesteding	0	524	524
6.73A Pleegzorg	0	108	108
6.73C Jeugdhulp met verblijf overig	0	281	281
6.74B Jeugdhulp crisis/LTA/GGZ-verblijf	0	43	43
6.74C Gesloten plaatsing	0	277	277
6.81 Geëscaleerde zorg 18+	45	0	0
6.82 Geëscaleerde zorg 18-	779	0	0
6.82A Jeugdbescherming	0	231	231
6.82B Jeugdreclassering	0	122	122
7.1 Volksgezondheid	1.190	1.454	1.352
Totaal Lasten	31.039	32.269	29.737
Baten
4.2 Onderwijshuisvesting	37	20	20
4.3 Onderwijsbeleid en leerlingenzaken	256	459	178
5.3 Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie	0	55	16
5.6 Media	0	25	25
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie	161	501	0
6.2 Toegang en eerstelijnsvoorzieningen	130	159	0
6.3 Inkomensregelingen	5.066	5.687	5.453
6.4 WSW en beschut werk	9	0	0
6.5 Arbeidsparticipatie	11	10	10
6.6 Maatwerkvoorzieningen (WMO)	23	136	136
6.71 Maatwerkdienstverlening 18+	1.044	0	0
6.72 Maatwerkdienstverlening 18-	118	0	0
7.1 Volksgezondheid	32	73	0
Totaal Baten	6.887	7.124	5.837
Onttrekkingen
0.10 Mutaties reserves	720	695	31
Stortingen
0.10 Mutaties reserves	437	19	19
Gerealiseerd resultaat	-23.869	-24.469	-23.888

Toelichting pijler 2

Het verschil t.o.v. 2023 betreft o.a. vervallen incidentele ramingen voor energietoeslag, preventie en versterking voorliggend veld, inburgering en kosten voor opvang van vluchtelingen.

Pijler 3. Duurzaamheid en Economie

Bedragen x €1.000

Exploitatie	Rekening 2022	Begroting 2023 incl. wijz.	Primitieve begroting 2024
Lasten
3.1 Economische ontwikkeling	201	540	48
3.2 Fysieke bedrijfsinfrastructuur	100	898	95
3.3 Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen	5	5	5
3.4 Economische promotie	358	454	239
5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie	667	1.398	1.057
7.4 Milieubeheer	119	1.737	11
Totaal Lasten	1.450	5.033	1.455
Baten
3.2 Fysieke bedrijfsinfrastructuur	88	823	0
3.3 Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen	10	15	15
3.4 Economische promotie	2.108	2.220	2.045
5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie	135	532	532
7.4 Milieubeheer	0	898	0
Totaal Baten	2.342	4.488	2.592
Onttrekkingen
0.10 Mutaties reserves	562	1.353	0
Stortingen
0.10 Mutaties reserves	232	0	0
Gerealiseerd resultaat	1.221	808	1.137

Toelichting pijler 3

Het betreft vervallen incidentele ramingen van , vitalisering vakantieparken, wandelknooppuntennetwerk, duurzaamheid en energietransitie.

Pijler 4. Voorzieningen, leefbaarheid en wonen

Bedragen x €1.000

Exploitatie	Rekening 2022	Begroting 2023 incl. wijz.	Primitieve begroting 2024
Lasten
2.1 Verkeer en vervoer	3.302	4.188	3.670
2.2 Parkeren	0	5	5
2.5 Openbaar vervoer	0	5	5
4.2 Onderwijshuisvesting	0	652	680
5.1 Sportbeleid en activering	242	282	175
5.2 Sportaccommodaties	2.050	1.763	1.828
5.3 Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie	412	82	80
5.5 Cultureel erfgoed	159	327	193
5.6 Media	627	0	0
5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie	3.613	4.184	4.234
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie	537	1.175	493
7.2 Riolering	1.663	1.513	1.579
7.3 Afval	2.481	2.448	2.549
7.4 Milieubeheer	1.370	1.226	979
7.5 Begraafplaatsen en crematoria	323	505	426
8.1 Ruimte en leefomgeving	869	1.905	1.178
8.2 Grondexploitatie (niet bedrijventerreinen)	2.415	3.160	2.870
8.3 Wonen en bouwen	1.782	1.659	1.146
Totaal Lasten	21.844	25.082	22.089
Baten
2.1 Verkeer en vervoer	43	48	31
5.1 Sportbeleid en activering	173	217	137
5.2 Sportaccommodaties	376	467	467
5.3 Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie	54	0	0
5.5 Cultureel erfgoed	26	27	27
5.6 Media	100	0	0
5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie	43	23	23
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie	98	182	182
7.2 Riolering	2.153	2.162	2.244
7.3 Afval	3.023	3.085	3.291
7.4 Milieubeheer	303	135	0
7.5 Begraafplaatsen en crematoria	145	100	100
8.1 Ruimte en leefomgeving	42	352	211
8.2 Grondexploitatie (niet bedrijventerreinen)	4.003	3.155	2.902
8.3 Wonen en bouwen	1.374	565	495
Totaal Baten	11.956	10.519	10.110
Onttrekkingen
0.10 Mutaties reserves	3.608	1.989	101
Stortingen
0.10 Mutaties reserves	2.875	250	0
8.3 Wonen en bouwen	0	0	0
Totaal Stortingen	2.875	250	0
Gerealiseerd resultaat	-9.154	-12.824	-11.878

Toelichting pijler 4

Het verschil ten opzichte van 2023 wordt met name veroorzaakt door vervallen incidentele ramingen voor, omgevingswet, aanpassingen in de openbare ruimte, vitaal platteland, energieknelpunten dorpshuizen en sportaccommodaties. Daarnaast is sprake van een stijging van de salariskosten en hogere doorberekening in de opbrengsten van riool- en afvalstoffenheffing.

Pijler 5. Middelen en ondersteuning

Bedragen x €1.000

Exploitatie	Rekening 2022	Begroting 2023 incl. wijz.	Primitieve begroting 2024
Lasten
0.3 Beheer overige gebouwen en gronden	367	540	474
0.4 Overhead	10.858	11.261	9.440
0.5 Treasury	-240	73	13
0.61 OZB woningen	119	127	135
0.62 OZB niet-woningen	36	40	42
0.64 Belastingen overig	2.539	2.607	2.621
0.7 Algemene uitkering en overige uitkeringen gemeentefonds	17	78	0
0.8 Overige baten en lasten	565	585	758
0.9 Vennootschapsbelasting (VpB)	-5	26	26
Totaal Lasten	14.256	15.335	13.509
Baten
0.3 Beheer overige gebouwen en gronden	31	141	53
0.4 Overhead	460	382	390
0.5 Treasury	328	420	277
0.61 OZB woningen	4.472	3.641	3.641
0.62 OZB niet-woningen	372	1.210	1.210
0.64 Belastingen overig	2.356	2.294	2.256
0.7 Algemene uitkering en overige uitkeringen gemeentefonds	46.192	45.201	44.144
0.8 Overige baten en lasten	585	265	289
Totaal Baten	54.797	53.553	52.261
Onttrekkingen
0.10 Mutaties reserves	4.978	2.852	8
Stortingen
0.10 Mutaties reserves	5.388	277	0
0.11 Resultaat van de rekening van baten en lasten	6.876	0	0
Totaal Stortingen	12.263	277	0
Gerealiseerd resultaat	33.256	40.793	38.760

Toelichting pijler 5

Het verschil t.o.v. 2023 wordt o.a. veroorzaakt door mutaties van incidentele ramingen m.b.t. doorontwikkeling buitendienst, stelposten salarisbudget, onderuitputting rente en afschrijving, mutaties Algemene Uitkering, vervallen bijdragen vanuit de VAR en budgettair neutrale verrekeningen met andere pijlers.

Incidentele baten en lasten

Bij het opstellen van de begroting worden ramingen structureel of incidenteel opgenomen. Structureel zijn de ramingen die jaarlijks voorkomen. Bij het incidenteel opnemen gaat het om 'eenmalige zaken', dan wel geldstromen waarvan de intentie is dat deze binnen een beperkt aantal jaren eindig zijn.

In onderstaande tabel zijn de incidentele ramingen op de pijlers binnen de exploitatie opgenomen over de jaren 2024 tot en met 2027. De bedragen in de kolom 2024 zijn de voorstellen ter afweging in 2024, zoals opgenomen in de eerste begrotingswijziging 2024.

Voor een uitgebreide toelichting op de hieronder genoemde onderdelen van incidentele baten en lasten wordt verwezen naar het onderdeel hoofdlijnen.

Pijler	Omschrijving	2024	2025	2026	2027	totaal

Lasten

Ambities incidenteel
	Nieuwe ambities
1	Compensatie aardbevingsgebied	pm				0
2	Evaluatie Integraal Huisvestingsplan Onderwijs (IHP)	-50.000				-50.000
2	Volwassenfonds	-50.000				-50.000
3	Beheerplan Wandelbos Zwanemeer Gieten	-80.000				-80.000
3	Project versnelling Gasselterveld	pm				0
4	Huisvesting statushouders	-500.000				-500.000
4	Tijdelijke formatie regie vluchtelingen/statushouders	x				0
4	Opstellen omgevingsvisie	-75.000	-75.000			-150.000
4	Actualiseren Wegenlegger	-50.000				-50.000
4	Aanbrengen graskeien	-100.000	-100.000	-100.000	-100.000	-400.000
4	Dienstverlening omgevingswet	-120.000				-120.000
4	Ambassadeurschap Steenuilen	-30.000				-30.000
4	Vooronderzoek erfgoed	-20.000				-20.000
5	Huisvesting kernteams en brandweer Rolde projectopdracht	-100.000				-100.000
5	Rechtmatigheid	-20.000				-20.000
5	Implementatie beheerspaketten automatisering	-120.000				-120.000
5	Restauratie werkzaamheden archief		-40.000			-40.000
5	Inventariseren semi-statisch archief		-100.000			-100.000
5	Arbo/veiligheid & RI&E	-40.000				-40.000
	Ambities uit fmp begroting 2023
1	Wachtgelden College	-82.000				-82.000
2	Faciliteren informele ondersteuning in dorpen	-100.000	-100.000	-100.000		-300.000
3	Nieuwe koersnota economie en vrijetijdseconomie	-80.000	-80.000			-160.000
3	Uitvoering m.b.t. duurzaamheid en klimaat	x	x	x		0
3	Nieuwe koersnota/Geopark de Hondsrug	-5.000	-5.000			-10.000
4	Sloopkosten OBS Prins Willem-Alexander - Eext	-105.000				-105.000
4	Afboeken boekwaarde OBS Prins Willem Alexander - Eext	-220.000				-220.000
4	Tijdelijke huisvesting OBS Prins Willem Alexander - Eext	-325.000				-325.000
4	Dorpsplannen De Pol Grolloo	-200.000				-200.000
4	Budget uitvoering Cultuurnota	-50.000	-50.000			-100.000
4	Aanvullende financiën project DAF (ICO cultuureducatie)	-5.500	-5.500			-11.000
5	Informatiebeleidsplan	-174.000	-100.000	-55.000		-329.000
5	Duurzame inzetbaarheid	-100.000				-100.000

	Totaal ambities incidenteel	-2.802.000	-656.000	-255.000	-100.000	-3.813.000

Gemeentefonds
5	Stelpost AU: Hogere instroom asielzoekers	-48.000				-48.000
5	Wet Open Overheid	-58.000	-59.000			-117.000
5	Stelpost AU: WMO wijzingen abonnementstarief		-274.000			-274.000

	Totaal gemeentefonds	-106.000	-333.000	0	0	-439.000

	Totaal lasten	-2.908.000	-989.000	-255.000	-100.000	-4.252.000

Baten

Gemeentefonds

5	Stelpost AU: Hogere instroom asielzoekers	48.000				48.000
5	Wet Open Overheid	58.000	59.000			117.000
5	Stelpost AU: WMO wijzingen abonnementstarief		274.000			274.000

	Totaal gemeentefonds	106.000	333.000	0	0	439.000

Mutaties reserves

5	Bijdrage uit de Vrije Algemene Reserve (VAR)	2.802.000	656.000	255.000	100.000	3.813.000

	Totaal mutaties reserves	2.802.000	656.000	255.000	100.000	3.813.000

	Totaal baten	2.908.000	989.000	255.000	100.000	4.252.000

	Totaal lasten - totaal baten	0	0	0	0	0