Onder grondbeleid wordt verstaan het gehele instrumentarium dat de gemeente ter beschikking staat om ruimtelijke doelstellingen te realiseren. Het grondbeleid heeft een grote financiële impact. De eventuele baten, maar vooral de financiële risico’s zijn van belang voor de financiële positie van de gemeente. Gelet op deze risico’s is een afzonderlijke paragraaf over het grondbeleid verplicht gesteld.
Nota Grondbeleid
In 2022 is de nota Grondbeleid 2022 vastgesteld. Met deze nota zijn de hoofdlijnen en uitgangspunten vastgesteld van het voor de toekomst door de gemeente te voeren grondbeleid om het totale grondexploitatieproces te beheersen, te bewaken en af te stemmen op alle relevante beleidskaders. Zo kan er een samenhangend, strategisch en effectief grondbeleid worden gevoerd.
In het grondbeleid is opgenomen dat we situationeel grondbeleid voeren. Concreet betekent dit dat we ontwikkelingen aan de markt overlaten en daar waar wij dat als gemeente gewenst vinden over gaan tot actief grondbeleid. Gevolg van actief grondbeleid is dat er gronden zullen worden verworven. Dit kunnen ook strategische aankopen zijn. Naar verwachting zullen er in 2026 opnieuw gronden worden aangekocht voor de realisatie van nieuwe woningen.
De Nota Grondbeleid 2022 is feitelijk een kapstok voor nadere beleidsregels of -notities. Inmiddels is het overhoekenbeleid geactualiseerd en wordt er sinds 2024 gewerkt met een grondprijzenbrief.
De financiële positie
Een financieel uitgangspunt bij grondexploitaties is het realiseren van een sluitende exploitatie, waarin alle kosten voor het realiseren van het openbaar gebied worden verhaald in de grondopbrengst inclusief een bijdrage in de infrastructuur in de ruimste zin van het woord.
| Financiele positie per complex per 01 januari 2026 (op basis GREX. Jaarrekening 2024) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Complex | boekwaarde* | m2 nog te | verwacht | verwachte | |||
| 1-1-2026 | verkopen | resultaat | einddatum | ||||
| Nooitgedacht | € -338.972 | 15.771 | € 2.102.094 | 2026 | |||
| Totaal | € -338.972 | 15.771 | € 2.102.094 | ||||
| *Boekwaarde = gemaakte kosten -/- gerealiseerde opbrengsten |
Van de complexen worden bij de jaarrekening afzonderlijke voortgangsrapportages opgenomen.
In Anloo is een Collectief Particulier Opdrachtgeversverband (CPO) bezig met de ontwikkeling van 13 woningen aan de Raatakkers 2e fase. Deze ontwikkeling gaat verder in 2026. In Gieterveen is in voorbereiding een ontwikkeling op grond van de gemeente voor het bouwen van verschillende type woningen aan het Vonderpad. In Gasselternijveen is in april 2025 grond in erfpacht uitgegeven voor 10 jaar aan een CPO voor de realisatie van tiny-houses. Naar verwachting worden de laatste kavels in Nooitgedacht in 2026 uitgegeven. Voor de uitbreiding van bedrijventerrein Bloemakkers is eerder grond aangekocht en in 2025 archeologisch onderzoek gedaan. De rapportage van het archeologisch onderzoek wordt in 2026 verwacht. Het plan wordt in 2026 verder uitgewerkt en ook de ecologische onderzoeken waarmee gestart is, zullen doorlopen in 2026.
Algemene reserve grondbedrijf en weerstandsvermogen
Verliezen kunnen het gevolg zijn van twee soorten risico’s:
- voorzienbare (exploitatie) risico’s;
- onvoorzienbare of algemene (conjuncturele of markt) risico’s.
De voorzienbare risico’s blijken uit de jaarlijkse toelichtingen op de bouwrekeningen. Ook voor onvoorzienbare risico’s, ontstaan door negatieve conjuncturele ontwikkelingen en/of rentestijging, dient een algemene reserve grondbedrijf in stand te worden gehouden. Het bepalen van de noodzakelijke omvang van de algemene reserve grondbedrijf is niet eenvoudig, omdat de omvang afhangt van onzekere factoren als marktontwikkelingen, de rentestand en de verwachte resultaten.
De beoordeling of er voldoende reserves zijn om de risico’s te kunnen opvangen is lastig. We trachten hieronder een reëel en zo compleet mogelijk beeld te geven.
Weerstandsvermogen conform de nota grondbeleid
In de nota Grondbeleid is de minimale omvang van het weerstandsvermogen vastgesteld. Jaarlijks worden de risico's per exploitatie berekend. De minimaal gewenste omvang van de reserve grondexploitatie is gelijk aan het totaal van de geinventariseerde risico's, waarbij het minimum is vastgesteld op € 1 miljoen.
Risico’s per exploitatie
Het is mogelijk om de risico’s per exploitatie in beeld te brengen. Voor de risicoberekening zijn we ervan uitgegaan dat een aantal risico’s zich voor zal doen.
De berekende risico’s op basis van de per 1 januari 2025 geactualiseerde grondexploitaties zijn :
- De looptijd van de grondexploitatie is (2 jaar) langer dan begroot.
- De jaarlijkse kostenstijging is (1%) hoger dan begroot.
- De opbrengstinflatie van de grondexploitatie is (2%) lager dan begroot.
- Het rentepercentage over de boekwaarde is (1%) hoger dan begroot.
| Risico per exploitatie | ||||
|---|---|---|---|---|
| Complex | Risico | |||
| Nooitgedacht | nihil | |||
| Totaal | € - | |||
Algemene reserve grondbedrijf
De verwachte hoogte van de reserve grondbedrijf per 1-1-2026 is € 4.972.000
| Algemene reserve grondbedrijf | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| saldo per 01-01-2025 | 5.172.000 | ||||
| mutaties 2025 | -200.000 | ||||
| saldo 31-12-2025 | 4.972.000 | ||||
| verwacht resultaat 2025 (te verwerken in 2026) | 830.000 | ||||
| Algemene reserve per 31-12-2025 | 4.972.000 | ||||
Conclusie
Het minimaal benodigde weerstandsvermogen bedraagt € 1 miljoen. De algemene reserve grondbedrijf voldoet aan deze eis.