Hoofdlijnen

In dit onderdeel gaan we in op het begrotingsresultaat, de actuele financiële positie 2023-2026 (op hoofdlijnen), de Vrije Algemene Reserve (VAR), gemeentelijke lastendruk, enkele belangrijke financiële ontwikkelingen en de financiële uitgangspunten. Hierna volgen de raadsvoorstellen en vaststelling van de begroting 2023. En tot slot de meerjarenbegroting 2023-2026. Op basis van deze hoofdlijnen kunt u zich een goed beeld vormen van de beleidsmatige en financiële ontwikkelingen.

In het onderdeel ‘Ambities’ heeft u onze ambities en beleidsvoornemens per pijler kunnen zien. In dit onderdeel treft u de inhoudelijke onderbouwing aan van de verschillende beleidsvoornemens. Tevens vindt u hier de samenvatting van de financiële positie van onze gemeente, met daarbij inbegrepen de financiële vertaling van de verschillende beleidsvoornemens.

Begrotingsresultaat
De begroting 2023 is structureel sluitend. Dit lijkt positief maar enige voorzichtigheid is op zijn plaats gezien de ontwikkelingen die nog op ons afkomen. We denken daarbij aan de sterk toenemende inflatie, de ontwikkeling van het gemeentefonds, de uitgavenontwikkeling binnen het sociaal domein, de ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid en energietransitie en de invoering van de nieuwe omgevingswet. Dit tegen de achtergrond van een afnemend saldo van de Vrije Algemene Reserve.

Actuele financiële positie 2023-2026
Hieronder is het resultaat van de actuele meerjarenbegroting weergegeven. Het overzicht geeft inzicht in het structurele verloop van de begroting en de incidentele mutaties. Voor een toelichting op de verschillende onderdelen verwijzen wij naar: ‘Meerjarenbegroting 2023-2026’.  Het totaal van de incidentele ambities wordt onttrokken aan de VAR. 

Incidenteel nieuw beleid
De voorstellen zoals in deze begroting 2023 en meerjarenbegroting 2024-2026 zijn opgenomen leiden tot een onttrekking aan de VAR van afgerond € 2,4 miljoen. Dit is de optelling van het totaal van de incidentele mutaties voor de jaren 2023 t/m 2026.

We komen uit op een verwachte stand van de VAR per 31 december 2026 van afgerond € 4,3 miljoen. Hiermee blijven we boven het afgesproken minimum van € 3,0 miljoen zoals dat ook in het coalitieakkoord is opgenomen.

VAR in relatie tot de WAR
In de meest actuele nota weerstandsvermogen en risicobeheersing uit 2014 zijn de effecten van de ontwikkelingen op het weerstandsdeel van de algemene reserve (WAR) inzichtelijk gemaakt. De verwachte stand van de WAR is per eind 2023 € 5,7 miljoen. Een geactualiseerde nota wordt in het 1e kwartaal 2023 aan uw raad voorgelegd. 

Hieronder is de prognose van het verloop van de VAR weergegeven:

We streven er al jaren naar om de gemeentelijke lasten voor inwoners binnen de perken te houden. Het voorstel is om voor de jaren 2023-2026 de Onroerendezaakbelasting (OZB) te corrigeren met het inflatiepercentage en om verder geen trendmatige verhoging door te voeren. De inflatiecorrectie is bedoeld om de inkomsten en uitgaven op hetzelfde niveau te houden. Voor 2023 is dit 2,3%.  

De kosten van het riool stijgen in 2023 met 2,6%. Omdat we uitgaan van 100% kostendekkendheid, stijgt de opbrengst van de rioolheffing ook met 2,6%. Ook bij de afvalstoffenheffing is er sprake van een stijging van de kosten  als gevolg van een inflatiecorrectie van verschillende kostenposten betreffende de inzameling en verwerking van huisvuil. Door gebruik te maken van de egalisatievoorziening afvalstoffenheffing blijft de lastenstijging hier beperkt.

Financiële ontwikkelingen
Hieronder zijn de belangrijkste ontwikkelingen weergegeven die (mogelijk) een grote impact hebben op de financiële positie van onze gemeente. Het gaat hierbij om de ontwikkelingen in het sociaal domein, de gevolgen van het Coronavirus COVID-19, opvang vluchtelingen uit Oekraïne en de ontwikkelingen in het gemeentefonds.

Ontwikkelingen Gemeentefonds
Het jaar 2023 is het jaar van de herverdeling van het gemeentefonds. Over de financiële impact hiervan op de gemeentelijke begroting hebben verschillende scenario's de revue gepasseerd. Variërend van diep negatief tot licht positief.  Uiteindelijk is het resultaat voor onze gemeente ongeveer € 100.000 negatief.  Vanwege de aanzienlijke accressen in het gemeentefonds de komende jaren is dit feitelijk niet van invloed op onze financiële positie.

De raming voor de algemene uitkering volgt de meicirculaire 2022. Tot en met het jaar 2025 zijn de accressen (toevoegingen) in het gemeentefonds aanzienlijk. Omdat het regeerakkoord dan ook afloopt ontstaat voor het jaar 2026 een heel negatief beeld, het zogenaamde ‘ravijnjaar’. Om hier enigszins op te anticiperen is er voor gekozen om een deel van het accres niet structureel maar incidenteel op te nemen. Voor de hoogte van het bedrag is aangesloten bij het bedrag van de opschalingskorting (een korting op de AU in verband met de 'wens' te komen tot 100.000+ gemeenten). Deze korting is voor de jaren t/m 2025 ‘bevroren’ maar kan in 2026 weer terugkomen. Zie voor de bedragen het onderdeel ‘gemeentefonds’ in het FMP.

Sociaal domein
In 2023 heeft de herverdeling van het gemeentefonds zijn beslag gekregen. Naast de herverdeling van de middelen over de gemeenten is er ook sprake van een herverdeling van de middelen over de verschillende taakvelden/clusters binnen de algemene uitkering (AU). Dit heeft gevolgen voor de wijze waarop wij de inkomsten en uitgaven voor het sociaal domein begroten sinds de invoering van de decentralisaties in 2015.  Het is niet langer mogelijk om de middelen die betrekking hebben op de decentralisaties uit de berekening van de AU te trekken. In het FMP heeft dit tot gevolg dat er niet langer een splitsing mogelijk is in het deel AU klassiek en AU sociaal domein. Daar waar eerder de stijging van de AU voor het sociaal domein direct werd doorgerekend in de uitgavenramingen voor het sociaal domein loopt het sociaal domein nu mee in de normale structurele prijsontwikkeling.  
Een deel van de uitgaven en inkomsten sociaal domein werd tot op heden incidenteel geraamd. Het ging daarbij om extra rijksmiddelen en extra middelen vanuit de (eigen) algemene middelen. Vanwege met name het meerjarige karakter mogen deze inkomsten en uitgaven niet meer incidenteel verwerkt worden. We hebben hier een opmerking vanuit het provinciaal toezicht over gekregen én het past niet binnen de financiële regelgeving (BBV). Dit betekent dat de budgetten voor het sociaal domein structureel zijn opgehoogd tot het bedrag van de rijksmiddelen 2022 en vanaf 2023 meelopen in de normale prijsontwikkeling. De extra rijksmiddelen (arbitrage) worden nu ook structureel verwerkt. De (verwachte) daling hiervan in de komende jaren is verwerkt als structurele taakstelling op de budgetten sociaal domein.  
De effecten van bovenstaande ontwikkelingen zijn te zien in de onderdelen ‘gemeentefonds’ en ‘overige mutaties structureel’. 

Corona
In deze begroting 2023 is er geen rekening gehouden met COVID-19 gerelateerde inkomsten en uitgaven.  Op dit moment zijn de maatregelen los gelaten. Wanneer en of er een opleving komt van het virus dat leidt tot het nemen van maatregelen is niet bekend. We blijven de situatie monitoren zodat er direct ingespeeld kan worden op een nieuwe situatie.  Eventuele inkomsten en uitgaven worden dan binnen de normale planning- en control-cyclus meegenomen.

Oekraïne
In de begroting 2022 zijn de inkomsten en uitgaven met betrekking tot de opvang van vluchtelingen uit de Oekraïne incidenteel en budgettair neutraal verwerkt.  Voor 2023 is de inschatting  dat de opvang nog geruime tijd zal moeten worden voortgezet. De inkomsten en uitgaven zullen dan  een meer structureel karakter krijgen.  Ook de rijksvergoeding die hier tegenover staat krijgt een meer structureel karakter. Dit zal budgettair neutraal worden verwerkt er ligt immers een toezegging van het rijk dat al onze kosten zullen worden gecompenseerd. De financiële consequenties hiervan worden in de bestuursrapportage 2023  verwerkt.

Energieprijzen en inflatie
Momenteel is er veel te doen rond de energieprijzen. Er is grote onzekerheid, met name met betrekking tot de prijzen van gas. In de begroting 2023 is nog gerekend met de 'normale' inflatiepercentages. Dat lijkt met de kennis van nu niet voldoende te zijn.  Daarnaast is het de vraag in hoeverre de hogere prijzen structureel of incidenteel van aard zijn. We moeten rekening houden met bijstellingen in de loop van het jaar. We doen dit binnen de gebruikelijke P&C documenten, najaarsnota en bestuursrapportage.

Voor de doorberekening van de prijsontwikkeling zijn de inflatiepercentages  uit de meicirculaire 2022 gebruikt conform onze financiële uitgangspunten. Voor 2023 is dat 3,3 % voor de salarissen en 2,3 % voor de overige onderdelen. Voor een aantal onderdelen is een extra bedrag opgenomen omdat de aanbesteding daarvan hoger is uitgevallen. De tijd zal uitwijzen of de opgenomen bedragen voldoende zijn en of de huidige inflatiepercentages zorgen voor een structureel hoger prijsniveau. 

Financiële uitgangspunten.

Hieronder treft u de (geactualiseerde) financiële uitgangspunten op basis waarvan de begroting is vastgesteld:

1. We streven naar een structureel sluitende begroting voor 2023 dan wel een structureel sluitende meerjarenbegroting 2024 - 2026. Hierbij worden structurele lasten structureel geraamd.
2. We baseren de begroting op de laatst gepubliceerde meicirculaire en zorgen voor een realistische raming van de algemene uitkering waarbij structurele ruimte wordt gecreëerd voor het opvangen van onverwachte gebeurtenissen. Het weerstandsvermogen moet voldoende zijn om de onzekerheden en risico’s op te vangen.
3. Het Weerstandsdeel Algemene Reserve (WAR) behoudt een ondergrens van € 5,7 mln. De Vrije Algemene Reserve (VAR) behoudt een ondergrens van € 3,0 mln.
4. We willen Rijksregelingen uitvoeren met rijksmiddelen, zonder ‘plus’. 
5. Tijdens het proces van het opstellen van de begroting komen we tot een integrale afweging of een aanvullende bezuinigingstaakstelling noodzakelijk is.
6. De (eventuele) taakstellende bezuinigingen in het eerstvolgende begrotingsjaar worden concreet ingevuld.
7. Bij het niet (kunnen) realiseren van een bezuinigingstaakstelling op een taakveld binnen een pijler dient bij voorkeur primair binnen dezelfde pijler een alternatief te worden gevonden. Indien dit niet mogelijk is dan dient een alternatief te worden gevonden door integrale afweging binnen alle pijlers (procesafspraak).
8. Bij het opvoeren van nieuw beleid / nieuwe wensen dient dekking te worden aangegeven voor hetzelfde begrotingsjaar. Of aangegeven dient te worden welk oud beleid plaats maakt voor het nieuwe.
9. De toevoegingen in de algemene uitkering uit het gemeentefonds die we van de rijksoverheid ontvangen voor specifieke beleidsvelden / intensiveringen (de zogenaamde taakmutaties) worden in principe niet omgezet in ‘stelposten’ voor de bedoelde beleidsterreinen/intensiveringen.
10. Inkomstenontwikkeling: er wordt uitgegaan van een verhoging van de tarieven (niet zijnde belastingen) met het geldende prijsindexcijfer voor overheidsconsumptie, netto materieel (inflatiecorrectie) uit de meest recente circulaire. Uitzonderingen hierop zijn de tariefsverhogingen die onderdeel zijn van het bezuinigingstraject. Voor de kostenontwikkeling wordt uitgegaan van datzelfde prijsindexcijfer met uitzondering van de loonontwikkeling. Daarvoor wordt het prijsindexcijfer voor overheidsconsumptie, beloning werknemers gebruikt zoals dat bekend is op het moment van opstellen van de (werk)begroting.
11. De onroerende zaakbelastingen, de forensenbelasting, de toeristenbelasting, het rioolrecht en de afvalstoffenheffing volgen niet de systematiek onder punt 10 genoemd. Waarbij voor rioolrecht en afvalstoffenheffing een kostendekkend tarief wordt gehanteerd en het college voor de belastingen een afzonderlijk voorstel doet.

Aan uw raad wordt voorgesteld:

1. De inhoud van de onderdelen ‘Actuele financiële positie 2023-2026', ‘VAR’, ‘Gemeentelijke lastendruk’ uit ‘Ontwikkelingen en financiële uitgangspunten’ voor kennisgeving aan te nemen.
2. De beleidsbegroting 2023 vast te stellen.
3. Van de  financiële begroting en de meerjarenbegroting 2023-2026 de jaarschijf 2023 vast stellen en de overige jaarschijven  voor kennisgeving aan te nemen.
4. De ‘Bij 1^e begrotingswijziging 2023 beschikbaar te stellen budgetten’ vast te stellen.
5. In te stemmen met de voorgestelde resultaatbestemming. Het betreft een onttrekking van per saldo in totaal € 139.000 aan de diverse reserves ten gunste van de exploitatie (zie van de Financiële begroting het onderdeel ‘Lasten en baten per pijler’).

10 november 2022

College van burgemeester en wethouders gemeente Aa en Hunze

 

de secretaris,                                                              de burgemeester, 

de heer R.L.H. Schoonderbeek                        de heer A.W. Hiemstra

Aldus vastgesteld door de raad van de gemeente Aa en Hunze in de

openbare vergadering van 10 november 2022.

 

de griffier,                                                                          de voorzitter,

                             

mevrouw mr. E.P. van Corbach                            de heer A.W. Hiemstra

De begroting 2023 en de meerjarenbegroting 2023-2026 zijn opgesteld aan de hand van de herijkte toekomstvisie 2015-2025, het coalitieakkoord 2022-2026 en de sturingsmonitor 2022.

Begroting 2023
De begroting 2023  sluit structureel. Voor het jaar 2023 is er een overschot  van afgerond € 223.000. 

We onttrekken in 2023 een bedrag aan de VAR van afgerond € 2,0 miljoen ter dekking van de incidentele ambities.

Meerjarig
De meerjarenbegroting heeft in 2026 een structureel saldo van € 781.000 negatief.  Incidenteel wordt in de jaren 2024 t/m 2026 in totaal een beslag op de VAR gelegd van per saldo € 460.000.  

Bij dit onderdeel zijn de structurele lasten van de nieuwe ambities opgenomen die voortvloeien uit de herijkte strategische toekomstvisie, het coalitieakkoord 2022-2026 en de actuele ontwikkelingen.

Ad 1 Project omtrent dienstverlening
Om de dienstverlening naar een hoger niveau te tillen is er met behulp van een extern bureau een nieuwe dienstverlengingsvisie geformuleerd. Vanuit de nieuw geformuleerde dienstverleningsvisie is er een ontwikkelperspectief opgesteld. Met dit ontwikkelperspectief wordt een meerjarig ontwikkelprogramma ingezet onder leiding van een programmamanager dienstverlening. Om een duidelijk gezicht en aanspreekpunt voor onze inwoners en ondernemers te creëren gaan we een servicecentrum oprichten die op termijn een groot deel van de vragen zal beantwoorden. Structureel hebben we hier € 250.000 voor opgenomen.

Ad 2 Toegankelijkheid
De Werkgroep Toegankelijkheid, bestaande uit inwoners met ervaring op het gebied van beperkingen, richt zich op een goed toegankelijke gemeente op allerlei vlakken. Met het structureel budget van € 5.000 kan de Werkgroep haar taken blijven uitvoeren. Dit budget was hiervoor jaarlijks incidenteel opgenomen maar wordt nu structureel verwerkt.

Ad 3 Schuldhulpverlening
De Gemeentelijke Kredietbank Drenthe (GKB) heeft in een voorgenomen besluit aangekondigd de activiteiten in 2023 af te gaan bouwen. Dit betekent dat wij onze wettelijke taak in schuldhulpverlening op een andere manier vorm moeten geven met ingang van 2024. In het najaar 2022 starten we het proces om tot nieuwe schuldhulpverlening vanaf 2024 te komen. De uitkomst is nog niet te voorspellen. Ook de kosten die hiermee gepaard gaan zijn voor nu lastig te voorspellen. 

Ad 4 IVN Natuur en Milieu educatie
Het aanbieden van Natuur en Milieu educatie is primair een taak van het onderwijs, in de overgangsfase stellen we als gemeente middelen beschikbaar. Het IVN Scholennetwerk verzorgt al sinds vele jaren speciaal op primair onderwijs afgestemde lespakketten samen die met veel enthousiasme door de scholen worden gebruikt. We hebben een 4-jarig contract met het IVN (Instituut voor Natuureducatie) voor de jaren 2019 t/m 2022. Deze bedragen waren voorheen incidenteel opgenomen (jaarlijks € 9.000). We willen de goede samenwerking die met Stichting Primah is ingezet graag continueren. We maken de bijdrage daarom structureel. Jaarlijks gaat het om een bedrag van € 10.000. 

Ad 5 Verharding Holle Drift Schipborg
Het oorspronkelijke zandpad Holle Drift in Schipborg is een aantal jaren geleden voorzien van een half verharding. Dit naar aanleiding van klachten van aanwonenden over de staat van onderhoud van het zandpad. Het toegepaste product blijkt niet geschikt voor het huidige intensieve gebruik. Er ontstaan wederom gaten in de verharding waardoor er (verkeers-)onveilige situaties ontstaan. Gelet op het toegestaan van permanente bewoning en daarmee dus een hogere verkeersbelasting van de rijbaan, wordt voorgesteld om de geschetste problematiek definitief voor de aanwonenden op te lossen. De aangedragen oplossing is de half verharding te wijzigen in een klinkerverharding, bij voorkeur in een oude gebakken straatklinker. Op die manier blijft het pad opgaan in de bosrijke omgeving en krijgt het de kwaliteit om het intensieve verkeer te verwerken. In het overleg over de transformatie “Mooi Schipborg” is ook als uitgangspunt genoemd om de rijbaan uit te voeren in klinkers. Deze rijbaan is momenteel nog deels eigendom van “Mooi Schipborg” maar gaat naar verwachting over naar de gemeente. Het gaat vooralsnog om een investeringsbedrag van € 105.000 met een kapitaallast van € 3.150 (afschrijving 40 jaar, rente 0,5%).

Ad 6 Fietspad Spijkerboor – Eexterveen
Voor de realisatie van een fietspad tussen Spijkerboor en Eexterveen kunnen niet alle benodigde gronden worden verworven. Alternatieve tracés hebben al gauw een raakvlak met het Hunze traject. Het college wil zich sterk maken in het overleg van de Stuurgroep Hunze voor een tracé langs de Hunze als onderdeel van het “Hunze-traject”. Het college wil op korte termijn met de Stuurgroep Hunze bezien of er nog mogelijkheden voor realisering zijn.
Mocht uit het gesprek met de Stuurgroep Hunze blijken dat er geen tracé op korte termijn langs de Hunze beschikbaar is of dat de Stuurgroep niet voornemens is over te gaan tot aanleg (of een gedeelte daarvan) zal het college overgaan tot de voorbereidende werkzaamheden voor realisering van het resterende deel. In de begroting 2023 en in de jaarschijf 2024 nemen we vooruitlopend op verdere uitwerking en definitieve besluitvorming een investeringsbedrag voor de aanleg van het fietspad van in totaal € 900.000. We verdelen de lasten over 2023 en 2024. De kosten voor grondaankoop en een voorbereidingskrediet van € 300.000 voor 2023. Voor de daadwerkelijke uitvoering in 2024 het restant van het investeringsbedrag ad € 600.000. De kapitaallasten bedragen in totaal € 27.000. € 9.000 in 2023 en € 18.000 in 2024 (afschrijvingstermijn 40 jaar, rente 0,5%). 

Ad 7 Kapitaallast Voorbereidingskrediet OBS Prins Willem-Alexander te Eext
Dit krediet dekt onder andere de kosten voor:
•    Architectenbureau
•    Adviseur installaties (incl. akoestiek, bouwfysica, BENG en brandveiligheid)
•    Constructeur
•    Adviesbureau flora en fauna, bodemonderzoek, 
•    Grond mechanisch onderzoek (sonderingen) met funderingsadvies.
•    Asbestinventarisatie 

Het gaat om een voorbereidingskrediet € 100.000 met een kapitaallast van € 3.000 (afschrijvingstermijn 40 jaar, rente 0,5%). Dit is een aanvulling op het eerder verstrekte krediet van € 100.000 beschikbaar gesteld in de begroting 2022. De kapitaallasten worden verrekend met het onderwijshuisvestingsbudget.

Ad 8 Herinrichting terrein rondom OBS Prins Willem-Alexander te Eext
De school komt te staan aan het voorterrein van ’t Witzand. Deze omgeving wordt heringericht om de verkeersveiligheid te vergroten. Hier komt een zogenaamde kiss-and- ride zone. Ook worden er extra parkeerplaatsen gerealiseerd. Het gaat om een investeringsbedrag van € 120.000 met een kapitaallast van € 3.600 (afschrijving 40 jaar, rente 0,5%). Uitvoering in 2024.

Ad 9 Kapitaallasten verbouw OBS de Dobbe Gasselte
Om OBS de Dobbe toekomstbestendig te maken wordt ingezet op een verbouw van de school. OBS de Dobbe heeft geprognotiseerd dat het leerlingenaantal de komende jaren door blijft stijgen. De ontwikkeling om OBS de Dobbe toekomstbestendig te maken wordt opgepakt in samenhang met de ontwikkelingsplannen van het dorpshuis. Het investeringsbedrag dat we vooralsnog opnemen voor de uitbreiding van OBS de Dobbe is € 300.000. Kapitaallasten € 9.000 (afschrijvingstermijn 40 jaar, rente 0,5%). Een verdere planuitwerking volgt.

Ad 10 Bloemrijke Akkers
We willen het project ‘Bloemrijke Akkers’ een vervolg geven. Voor de jaren 2023 e.v. is een jaarlijks budget € 10.000, -- benodigd. Gedurende de jaren 2016 – 2022 is met incidentele middelen deelgenomen aan het project ‘Bloemrijke Akkers’.  De bijdrage bedroeg over die jaren € 7.500 per jaar. Dit initiatief past bij de ambities van de gemeente: we faciliteren een initiatief vanuit de samenleving en stimuleren daarmee onze burgers tot meer biodiversiteit. Doelstelling van het project Bloemrijke Akkers is: “Het verhogen van biodiversiteit, het stimuleren van duurzame landbouw, kennis verspreiden over het nut van bloei en natuurlijke plaagbestrijding, bijen, vlinders en andere insecten een nectar- en stuifmeelbron bieden en niet te vergeten een verfraaiing van het landschap”. Concreet stelt Agrarische natuur Drenthe (AND) aan grondeigenaren, die tenminste 0,25 ha en max. 0,5 ha inbrengen, zaadmengsels ter beschikking, draagt kennis over en organiseert op verzoek het inzaaien. De ingezaaide percelen worden voorzien van informatieborden. Ook wordt jaarlijks per gemeente een veldexcursie gehouden. 

Ad. 11 Wandelknooppuntennetwerk, onderhoud
Voor het onderhoud van het wandelknooppuntennetwerk wordt een jaarlijks bijdrage gevraagd van € 14.000. Dit past niet binnen de bestaande budgetten. De bijdrage gaat in na realisatie van het netwerk en staat daarom opgenomen in de jaarschijf 2024.

Ad. 12 Voorbereidingskrediet Cultuurpodium Gieten
Naar aanleiding van het haalbaarheidsonderzoek naar een locatie voor het onderbrengen van culturele verenigingen is in samenspraak met de klankbordgroep een eindrapport opgesteld. Dit eindrapport bevat een voorstel dat een oplossing moet bieden voor het tekort aan ruimten voor (met name) culturele instellingen. Om de plannen verder uit te werken (bijv. kosten architect en de ruimtelijke procedure) wordt voorgesteld om hiervoor een voorbereidingskrediet van € 100.000 beschikbaar te stellen. (Kapitaallasten € 3.000, afschrijvingstermijn 40 jaar, rentepercentage 0,5%).  Voor de  investeringsbedragen van eventuele bouw zijn nog geen lasten opgenomen. Hierover zal in een later stadium besluitvorming plaatsvinden. 

Ad 13 Nieuw afvalbeleid: gratis groen, chippen containers, personeel
De uitvoering van het nieuwe afvalbeleid kent een aantal onderdelen dat een financiële component heeft. Dat betreft: 

Gratis Groen: Het brengen van groenafval op het afvalbrengstation wordt het gehele jaar gratis. De kosten hiervan bedragen naar verwachting ca € 7.000.                                                                        

Chippen containers: De groene, grijze en oranje container worden voorzien van een chip en de gemeente schaft een containermanagement systeem aan (investeringsbedrag € 125.000, kapitaallasten € 13.000, licentiekosten € 12.000) (afschrijvingstermijn 10 jaar, rentepercentage 0,5%). Enerzijds om grip te krijgen op het containerpark. Anderzijds om toe te kunnen zien op het principe ‘de vervuiler betaalt’. Naar verwachting levert dit in 2023 een voordeel op van per saldo € 20.000. Dit voordeel kan in de jaren daarna oplopen. Het voordeel wordt behaald door lagere inzamel- en verwerkingskosten als gevolg van een kleiner aantal containers dat moet worden ingezameld (€ 45.000).  

Personeel: Voor de uitvoering van het afvalbeleid is een extra bedrag aan personele capaciteit benodigd van € 60.000. Dit gaat om capaciteit aan de beleidskant en de administratieve verwerking.
Het geheel wordt budgettair neutraal verwerkt in de begroting. We maken daarbij voor het jaar 2023 gebruik van de egalisatievoorziening afvalstoffenheffing en we verwachten daarna een voordelig effect van de ingezette maatregelen .

Ad 14 Arbo
We dragen de verantwoordelijkheid voor het zorgdragen voor een veilige werkomgeving voor al onze werknemers. Veilig en gezond werken en kwaliteit gaan hand in hand. We gaan ons beleid verder intensiveren. We moeten meer doen vanwege wettelijke vereisten. Het huidige budget is daarvoor niet toereikend. Hiervoor is een extra bedrag benodigd van € 25.000. We willen meer investeren in veiligheidstrainingen en het voorzien van medewerkers op het gebied van Arbo-hulpmiddelen (aangepaste stoelen, andere Arbo technische hulpmiddelen). 

Ad 15 Noodzakelijke personele investeringen
We merken dat het als gemeente steeds lastiger wordt om te anticiperen op nieuwe taken of ad hoc opdrachten vanuit het rijk. Daarnaast willen we ook aan de slag met onze eigen (nieuwe) ambities. We kunnen die extra taken er niet gewoon even bij doen. Dit resulteert in achterstanden in het lopende werk en vraagt om extra capaciteit. Denk hierbij aan onderwerpen als woningbouwopgave, ruimtelijk beleid en vastgoedbeheer, afval en duurzaamheid, de formatie van de buitendienst, maar ook bijvoorbeeld de uitvoering van het informatiebeleidsplan en de Wet Open Overheid (WOO) die veel impact zal hebben op de gemeentelijke organisatie. 
Alleen met nieuwe extra middelen zijn we er echter nog niet. De krappe arbeidsmarkt maakt dat het steeds lastiger wordt om kwalitatief goed personeel te werven. Als overheid vissen we allemaal in dezelfde vijver. Dat staat nog los van het feit dat collega’s vertrekken, omdat ze elders hun loopbaan voortzetten. We zijn hier niet blind voor en zetten in op trainees, samenwerking met andere gemeenten en kijken kritisch naar ons wervingsbeleid en nog breder naar ons strategisch personeelsbeleid.
Om onze ambities en nieuwe opgaven waar te kunnen maken hebben we in deze begroting budget opgenomen om deze taken uit te kunnen uitvoeren. Het gaat om een bedrag per saldo structureel € 806.000. Deels is hiervoor structurele dekking vanuit rijksmiddelen en vanuit extra inkomsten. Onderdeel hiervan is een bedrag van € 250.000. Dit is opgenomen bij punt 1 'project omtrent dienstverlening'.  Voor 2024 is een bedrag opgenomen van € 100.000  ten behoeve van formatie-uitbreiding bij de buitendienst. Naast een structureel bedrag wordt ook een incidenteel bedrag gevraagd. Zie hiervoor 'ambities incidenteel.' Voor een uitgebreidere toelichting op de bedragen wordt u verwezen naar de paragraaf bedrijfsvoering.

Ambities uit FMP begroting 2022

Ad 16 Renovatie/nieuwbouw basisschool Prins Willem Alexander Eext
In november 2019 is het integraal Huisvesting Plan Onderwijs (IHP) door uw raad vastgesteld. In dit plan is ook aangegeven dat er mogelijk nieuwbouw van de OBS Prins Willem Alexander in Eext gaat plaatsvinden. Het schoolgebouw is niet meer adequaat gezien de staat van het gebouw en functionaliteit van het gebouw. Voor volledige nieuwbouw is naast een voorbereidingskrediet van € 100.000, dat apart is opgenomen voor 2023, een bedrag nodig van € 2.250.000 in 2024. Het bedrag is gebaseerd op de aannames van voorjaar 2022. Het kan door de marktontwikkeling tot 2024 nog gaan afwijken. De kapitaallast van de investering bedraagt € 67.500 bij een afschrijving in 40 jaar en een rentelast van 0,5%. De kapitaallast wordt gedekt binnen het structurele onderwijsbudget. Een definitief investeringsbedrag wordt door de raad toegekend op basis van een uitgewerkt projectplan. De voorlopige planning is om in 2024 te starten met de bouw. Dit is een jaar later dan vorig jaar werd gedacht. Naast de structurele lasten zijn er ook nog incidentele kosten. Zie hiervoor ambities collegeprogramma  incidenteel.

Ad 17 Beschoeiing Grevelingskanaal
Conform het meerjarenonderhoudsplan van het Grevelingskanaal moet de beschoeiing worden vervangen. De beschoeiing is in slechte staat. In 2023 is een investeringsbedrag nodig van € 1.100.000. Bij een afschrijvingstermijn van 30 jaar bedraagt de kapitaallast € 42.167. Voor 2024 staat een investering van € 1.444.000 gepland. De kapitaallast van deze investering is afgerond tot € 55.353.

Ad 18 Fietsverbinding Grolloo- Papenvoort (langs Oostereind)
Voor de fietsverbinding Grolloo-Papenvoort wordt uitgegaan van een investeringsbedrag van € 690.000. Bij een afschrijvingstermijn van 40 jaar en een rentelast van 0,5 % bedraagt de kapitaallast € 20.700. We gaan de kosten opnemen voor 2023 en 2024. De aankoop van de grond en een voorbereidingskrediet van in totaal € 300.000 voor 2023. Het restant van het investeringsbedrag ad € 390.000 in 2024. De kapitaallasten worden dan verdeeld in respectievelijk € 9.000 en € 11.700. Het doel van deze investering is het verbeteren van de recreatieve ontsluiting Grolloo (fietsknooppuntensysteem) en het verhogen van de verkeersveiligheid. Het toeristisch fietsverkeer is aan de westzijde van Grolloo hoofdzakelijk aangewezen op de route langs het Oostereind. De fietsers maken gebruik van de rijbaan en ondervinden er hinder van hardrijdend autoverkeer. De route maakt onderdeel uit van het fietsknooppuntensysteem. Zowel grondverwerving als een planologische procedure is noodzakelijk. Het bedrag is inclusief grondverwerving. De verwachting is dat we van de provincie een bijdrage ontvangen. De hoogte hiervan is nog niet bekend en daarom nog niet verminderd op het investeringsbedrag. Een eventuele toekenning wordt verwerkt in een volgend P&C document.

Ad 19 Informatiebeleidsplan
Het strategisch informatiebeleidsplan met daaraan gekoppeld tactische uitvoeringsplannen is vastgesteld. Voor de tactische uitvoeringsplannen is een jaarlijks budget nodig. In de meerjarenplanning is hiervoor een reeks bedragen opgenomen. Voor 2023 is een structureel bedrag opgenomen van € 28.500. Dit wordt ingezet voor Office 365, toegankelijkheid en data gedreven werken. Naast een structureel bedrag is ook een incidenteel bedrag nodig. Zie hiervoor ambities incidenteel.

Bij dit onderdeel zijn de incidentele lasten van de ambities weergegeven die voortvloeien uit de herijkte strategische toekomstvisie, het coalitieakkoord 2022-2026 en de actuele ontwikkelingen.

Ad 1 Project omtrent Dienstverlening
Zie ook ad1 van structureel.
Om de dienstverlening naar een hoger niveau te tillen is er met behulp van een extern bureau een nieuwe dienstverlengingsvisie geformuleerd. Vanuit de nieuw geformuleerde dienstverleningsvisie is er een ontwikkelperspectief opgesteld. Met dit ontwikkelperspectief wordt een meerjarig ontwikkelprogramma ingezet onder leiding van een programmamanager dienstverlening. Om een duidelijk gezicht en aanspreekpunt voor onze inwoners en ondernemers te creëren zullen we een servicecentrum oprichten die op termijn een groot deel van de vragen zal beantwoorden. We vragen hiervoor incidenteel € 350.000.

Ad 2 Wachtgelden Wethouders
In de begroting is structureel een bedrag opgenomen van € 40.000 als wachtgeldbijdrage van voormalige wethouders. In 2023 en 2024 is deze bijdrage incidenteel respectievelijk € 159.000 en € 82.000 hoger.

Ad 3 Visie ontwikkeling Strategische toekomstvisie
In de begroting 2022 is opgenomen dat we in 2022 een startnotitie aan de raad voorleggen met betrekking tot het opstellen (herijken) van de Strategische Toekomstvisie. De uitwerking daarvan vindt in 2023 plaats. We gaan in 2023 aan de slag met een brede visieontwikkeling op de toekomst van Aa en Hunze. Onderdeel hiervan is het breed ophalen van input vanuit de samenleving van Aa en Hunze. We vertalen dit vervolgens naar de Strategische Toekomstvisie, Samen maak je de route (toetsen + actualiseren) en de nog te ontwikkelen Omgevingsvisie (de brede uitvraag vormt de eerste aanzet en behoeft nog een verdieping; dit spoor loopt verder door). In dit proces worden we begeleid door een extern bureau. Het gaat om een incidenteel bedrag van € 50.000.

Ad 4 Aa en Hunze 25-jaar
Volgend jaar bestaat de gemeente Aa en Hunze 25 jaar. Dat gaan we vieren! Hoe precies is nog niet helemaal duidelijk, maar wel duidelijk is dat we er, samen met de inwoners, iets bijzonders van gaan maken. Voor deze bijzonderheden vragen we incidenteel € 75.000.

Ad 5 Armoede en schulden
Op 1 januari 2024 loopt ons huidige armoede en schulden beleid af en stopt de GKB in haar huidige vorm. In de beantwoording van de rekenkamercommissie is al aangekondigd dat wij in 2023 een evaluatie van ons huidige armoedebeleid uit gaan voeren. Een nieuw uit te voeren armoedemonitor (a € 25.000,-) geeft een helder beeld waar de gemeente nu staat ten opzichte van de armoedemonitor in 2017. Met partners uit het armoedepact, inwoners en andere belanghebbenden zullen verdiepende gesprekken gevoerd worden en aanbevelingen voor het herijken van het huidige beleid opgesteld worden. Het verdient aanbeveling dit door een onafhankelijk persoon uit te laten voeren (€ 45.000,-).

Daarnaast biedt het stoppen van de GKB kansen voor herijking van ons huidige schuldhulplandschap. Door efficiënter samen te werken, kan de nadruk van schuldhulpverlening meer liggen op preventie. Kansen liggen in het gezamenlijk oppakken binnen Drenthe / NMD / WPDA gemeenten. Ambtelijk is het aanstellen van een verkenner om verschillende scenario’s van samenwerking te schetsen onder de aandacht gebracht. Het beschrijven van de verschillende scenario’s voor Aa en Hunze en uitwerken van de daaropvolgende keuzes, denk bijvoorbeeld aan een aanbesteding, vraagt om extra personele inzet a € 30.000.

In de cultuurnota en de gezondheidsnota hebben we opgenomen dat we de mogelijkheden gaan onderzoeken om aan te sluiten bij het Volwassenfonds (voor cultuur en sport). Vooruitlopend hierop vragen we een incidenteel bedrag voor 2023 van € 20.000. Mocht blijken dat dit bedrag niet toereikend is of juist teveel dan stellen we dit bedrag bij een volgende gelegenheid bij.

In totaal hebben we hiervoor € 120.000 incidenteel nodig.

Ad 6 Faciliteren informele ondersteuning in dorpen
In Gasselternijveen en Grolloo faciliteren wij de informele zorg door middel van de inzet van een beroepskracht (voor de huiskamer+ in Gasselternijveen en de dorpscoördinator in Grolloo). Dit zijn succesvolle manieren om ondersteuning laagdrempelig en met inzet van vrijwilligers te organiseren en de Wmo kosten te drukken. De komende jaren willen we dergelijke concepten, samen met inwoners ook in andere dorpen realiseren. De inzet is dat we als gemeente gaan initiëren en de organisatie tot stand brengen met de intentie dat de dorpen het op termijn zelf oppakken. Dit is geraamd op € 100.000 per jaar.

Ad 7 Uitvoering m.b.t. duurzaamheid en klimaat
Voor de uitvoering van het beleid met betrekking tot duurzaamheid en klimaat moeten we de komende periode nog kosten maken. De inschatting is dat dit € 200.000 per jaar betreft gedurende de periode 2023 t/m 2026. We verwachten de kosten te kunnen dekken  uit rijksmiddelen. De kosten zijn daarom vooralsnog neutraal in deze begroting opgenomen. Mochten de rijksmiddelen toch niet voldoende zijn voor de uit te voeren taken dan komen we daar bij uw raad op terug.

Ad 8 Nieuwe Koersnota / Geopark de Hondsrug
De Stichting De Hondsrug UNESCO Global Geopark vraagt om de bijdrage te verhogen met € 5.000 per jaar voor de komende 3 jaar. De stichting is naar aanleiding van de UNESCO evaluatie meer gaan inzetten op het gebied van educatie. Dit brengt extra kosten met zich mee. Deze bijdrage is gevraagd aan alle instanties die bijdragen aan de stichting.

Ad 9 Sloopkosten OBS Prins Willem-Alexander – Eext
Om de nieuwe school te bouwen, zal eerst de oude school worden gesloopt. De sloopkosten bedragen € 97.000 en zijn opgenomen voor 2024.

Ad 10 Afboeken boekwaarde OBS Prins Willem-Alexander – Eext
De oude school die wordt gesloopt heeft nog een boekwaarde in de boeken van € 220.000. Deze wordt nu in één keer afgeboekt. Hierdoor vervalt een structurele kapitaallast van € 17.600. Dit bedrag wordt toegevoegd aan het structurele onderwijsbudget. Het bedrag is opgenomen voor 2024.

Ad 11 Tijdelijke huisvesting OBS Prins Willem-Alexander – Eext
Tussen de tijd dat de oude school wordt afgebroken en de nieuwe worst gebouwd, krijgen de leerlingen elders les. De inschatting is dat deze tijdelijke huisvesting € 300.000 gaat kosten. Het bedrag is opgenomen voor 2024.

Ad 12 Actualiseren GVVP (Gemeentelijk Verkeer- en Vervoersplan)
Voor het evalueren van het oude Gemeentelijk Verkeer- en Vervoersplan (GVVP) en vervolgens voor het actualiseren van het GVVP willen we een extern bureau inschakelen. Hiervoor is € 40.000 incidenteel budget nodig.

Ad 13 Informatiebeleidsplan
Het strategisch informatiebeleidsplan met daaraan gekoppeld tactische uitvoeringsplannen is in inmiddels vastgesteld. Voor de tactische uitvoeringsplannen is een jaarlijks budget nodig. In de meerjarenplanning is hiervoor een reeks bedragen opgenomen. Voor 2023 is een incidenteel bedrag opgenomen van € 174.000. Dit wordt ingezet voor Office 365, toegankelijkheid, data gedreven werken en veiligheid. Voor 2024-2026 gaat het om respectievelijk € 174.000, € 100.000 en € 55.000.

Ad 14 Duurzame inzetbaarheid
De inzet van duurzame inzetbaarheid wordt steeds belangrijker. De afgelopen periode zijn er al afspraken gemaakt in het kader van duurzame inzetbaarheid. Het destijds beschikbare budget was € 200.000,- incidenteel voor de periode van twee jaar. Met de aanvragen die er nu zijn en met de aangegane verplichtingen die eind 2022 en begin 2023 gaan starten is het budget uitgeput. Om ook de komende periode te investeren in carrièreperspectief (horizontaal of verticaal), de talentontwikkeling, vitaliteit en maatwerk voor ouderen is het de wens om wederom incidenteel budget aan te vragen, Voor 2023 en 2024 € 100.000 per jaar. Door hier uitvoering aan te geven leggen we de focus op duurzame inzetbaarheid en willen we dat medewerkers met energie en plezier naar het werk gaan.

Ad 15 Noodzakelijk personele investeringen

We merken dat het als gemeente steeds lastiger wordt om te anticiperen op nieuwe taken of ad hoc opdrachten vanuit het rijk.  Daarnaast willen we ook aan de slag met onze eigen (nieuwe) ambities. We kunnen die extra taken er niet gewoon even bij doen. Dit resulteert in achterstanden in het lopende werk en een vraag om extra capaciteit. Denk hierbij aan onderwerpen als woningbouwopgave, verkeer, opvang vluchtelingen/statushouders , duurzaamheid en de Wet Open Overheid (WOO) die veel impact zal hebben op de gemeentelijke organisatie. Deels is hiervoor structurele dekking vanuit rijksmiddelen en vanuit extra inkomsten.  Alleen met nieuwe extra middelen zijn we er echter nog niet. De krappe arbeidsmarkt maakt dat het steeds lastiger wordt om kwalitatief goed personeel te werven. Als overheid vissen we allemaal uit dezelfde vijver. Dat staat nog los van het feit dat collega’s vertrekken, omdat ze elders hun loopbaan voortzetten. We zijn hier niet blind voor en zetten in op trainees, samenwerking met andere gemeenten en kijken kritisch naar ons wervingsbeleid en nog breder naar ons strategisch personeelsbeleid.
In de begroting 2023 hebben we incidenteel budget opgenomen  om deze nieuwe knelpunten weg te nemen en de nieuwe ambities en opgaven te kunnen uitvoeren. We hebben hiervoor een bedrag nodig van  incidenteel € 860.000.  Onderdeel hiervan is een bedrag ad  € 350.000. Dit is opgenomen bij punt 1 'project dienstverlening' Het betreft hier personeel voor tijdelijke ondersteuning en het versterken van de organisatie. Naast een incidenteel bedrag wordt ook een structureel bedrag gevraagd. Zie hiervoor ambities structureel. Voor een uitgebreidere toelichting op de bedragen wordt u verwezen naar de paragraaf bedrijfsvoering. 

Ambities uit FMP begroting 2022

Ad 16 Samen maak je de route - leerbudget en experimenteren in het sociaal domein
De veranderopgave in het sociaal domein geldt voor zowel medewerkers van de gemeente als voor medewerkers en vrijwilligers van de organisaties met wie wij samen werken. Zo organiseren wij onder andere vier keer per jaar de training ‘Werken met netwerken’. Deze training biedt praktische tools om samenwerkingsverbanden beter te laten functioneren. Daarnaast willen we binnen het sociaal domein nog op andere manieren maatschappelijke opgaven oppakken. Hiervoor is voor 2022 en voor 2023 een bedrag nodig van € 25.000 per jaar. In de begroting 2022 is de eerste € 25.000 beschikbaar gesteld.

Ad 17 Nieuwe koersnota economie en vrijetijdseconomie
De activiteiten in de nieuwe economische koersnota zijn gesplitst in bestaande en nieuwe activiteiten. De bestaande activiteiten kunnen worden uitgevoerd binnen de huidige kaders van de begroting. De nieuwe activiteiten zijn incidentele activiteiten en vergen een aanvullende investering. Het gaat om investeringen via de actielijnen werken en onderwijs, vestigingsbeleid en infrastructuur, innovatie, kennis en duurzaamheid. In totaal gaat het om € 320.000 euro voor vier jaar. € 80.000 per jaar met ingang van 2022.  

Ad 18 Dorpsplannen De Pol Grolloo
Initiatiefnemers in Grolloo hebben het voortouw genomen en een integraal dorpsplan voor De Pol in Grolloo ontwikkeld. Het plan geeft antwoord op diverse vraagstukken rondom leefbaarheid, wonen, zorg en welzijn, duurzaamheid, verkeersveiligheid, gezondheid en mobiliteit. Het plan betreft de aanpassing van het dorpshuis om ontmoeting te bevorderen, de bouw van woonzorgappartementen, de herontwikkeling van de huidige parkeerplaats/ buitenruimte en een parkeerplaats als kiss-and-ride voor de school.

Het gaat om een incidentele bijdrage van in totaal  € 500.000. Het bedrag wordt gesplitst in een bijdrage in 2023 van € 300.000 en een bijdrage in 2024 van € 200.000. De middelen zijn bedoeld voor die onderdelen die ontmoeting bevorderen (dorpshuis). Hierover heeft in eerder stadium al besluitvorming plaats gevonden.

Ad 19 Budget uitvoering Cultuurnota
In zowel de cultuurnota 2012 – 2016 als de cultuurnota 2017 – 2021 is destijds voor de looptijd van de nota een incidenteel budget van € 50.000 per jaar beschikbaar gesteld. Uit dit budget werden de culturele festivals en evenementen, de uitrol van de moties muziekonderwijs en projecten op het snijvlak van het sociaal domein bekostigd. Voor de komende 4 jaar zetten we weer in op ondersteuning van verschillende  projecten. In de cultuurnota 2022 – 2025 is besloten om hiervoor incidenteel voor die periode een bedrag van € 50.000 per jaar beschikbaar te stellen. 

Ad 20 Aanvullende financiën project DAF (ICO cultuureducatie)
Het project DAF (Digital Art Factory) is een project dat succesvol is georganiseerd door het ICO in de jaren 2019 t/m 2021. We willen dit de komende vier jaren graag voortzetten. De kosten hiervan bedragen € 30.000 per jaar. Een deel van dit geld wordt door ICO zelf bekostigd. Hiervoor wordt een noodzakelijke bijdrage van € 5.500 per jaar gevraagd.

Ad 21 Wandelknooppuntennetwerk
Het aansluiten van de gemeente op het provinciaal wandelknooppunten netwerk gaat in stappen:

1. Het inventariseren van alle aanwezige wandelroutes en alle lokale (dorps)ommetjes. In deze fase wordt ook contact gelegd met de diverse dorpsverenigingen en commissies dorpsbelangen om zo de inwoners te betrekken.
2. Er wordt een kaart gemaakt met een voorstel hoe het netwerk er uit zou kunnen gaan zien, deze wordt ter toetsing voorgelegd aan betrokken partijen.
3. De informatieborden en paaltjes worden gemaakt en in het gebied geplaatst. Uitgangspunt  is dat er zo veel mogelijk gebruik gemaakt wordt van bestaande palen, om zo een wildgroei aan paaltjes te voorkomen. Hiertoe zijn ook afspraken gemaakt met gebiedseigenaren zoals Staatsbosbeheer en Het Drents Landschap.

Het hele proces zal ongeveer 2 jaar in beslag nemen. Het doel is om op 1-1-2022 te starten. Op dat moment is de complete uitvoering eind 2023 gereed volgens de verwachting van het Recreatieschap Drenthe.

Het Recreatieschap is de coördinerende partij en zorgt voor aansluiting op het al bestaande netwerk en de fysieke uitvoering.

De gemeentelijke bijdrage is gesplitst in twee delen voor de jaren 2022 en 2023. Voor 2023 wordt een bedrag ad € 40.500 gevraagd. Dit is lager dan eerder gevraagd (in de begroting 2022) omdat de bijdrage van de provincie  is verhoogd.

Ad 22 Achterstallig onderhoud watergangen
De gemeente is eigenaar en beheerder van schouw- en bermsloten. De schouwsloten en een deel van de bermsloten worden binnen een bestek onderhouden door een aannemer. In het bestek is niet het onder profiel houden/brengen van de slootbodem opgenomen. Daardoor is er sprake van achterstallig onderhoud waardoor inwoners wateroverlast ervaren. In het nieuwe bestek zijn posten opgenomen voor het wegwerken van dit achterstallig onderhoud. De kosten zijn geraamd op € 101.250 per jaar.

Het voorstel is om de achterstand binnen de looptijd van het bestek in te lopen. Het bestek loopt van 1 januari 2021 tot 31 december 2023 met de mogelijkheid tot 2 maal 1 jaar te verlengen. Het achterstallig onderhoud is geraamd op € 101.250 per jaar. Voor de dekking van het achterstallig onderhoud is een incidentele financiering nodig voor de looptijd van het bestek.

Ad 23 Investeringen toekomstbestendige organisatie
In de begroting 2022 zijn extra middelen gevraagd voor de ambtelijke organisatie. Zowel structureel als incidenteel. Deze zijn door uw raad toegekend. In het voorstel was ook een incidenteel bedrag ad € 50.000 opgenomen voor 2023. Dit betreft de kosten van een projectleider voor het project ‘basis op orde’. Dit bedrag is nu (opnieuw) ter besluitvorming opgenomen.

Ad 24 Doorontwikkeling buitendienst (BOR)
Met de ontmanteling van de Alescon hebben wij ervoor gekozen het groenonderhoud binnen onze kernen blijvend te laten uitvoeren door mensen die niet via de reguliere weg aan een baan kunnen komen (doelgroepers). De buitendienst bestaat sinds 1 januari 2021 uit de buitendienst en het kernteam. We werken verder aan de ontwikkeling van de gehele buitendienst zodat we zoveel mogelijk gebruik maken van de kwaliteit van mensen én het onderhoud op een hoger plan brengen. De oud Alescon-medewerkers blijven, zoals ook het afgelopen jaar het geval was, gedetacheerd vanuit Werkplein Drentse Aa en daar waar een vacature ontstaat komen de nieuwe “doelgroepers” in dienst bij onze gemeente. Wij zetten in op een zo goed mogelijke begeleiding van het kernteam om de mensen in het kernteam zoveel mogelijk tot hun recht te laten komen. Dit vraagt in eerste instantie om meer begeleiding. De daaruit voortvloeiende extra incidentele kosten bedragen € 149.000 per jaar gedurende een periode van drie jaar. Na deze taakstellende periode wordt verondersteld dat de begeleiding kan worden teruggebracht.

Het financieel uitgangspunt bij de inkomstenontwikkeling is dat er wordt uitgegaan van een verhoging van de tarieven (niet zijnde belastingen) met het geldende prijsindexcijfer voor overheidsconsumptie, netto materieel (trendmatige verhoging) uit de meest recente circulaire. Voor de kostenontwikkeling wordt uitgegaan van datzelfde prijsindexcijfer met uitzondering van de loonontwikkeling. De bijdragen aan de GR’en worden daarbij meegenomen voor het loonpercentage omdat de kosten van de GR’en veelal uit loonkosten bestaan.  

Voor de berekening  gaan we in de trendmatige ontwikkelingen uit van 2 indexcijfers. De gegevens komen uit de meicirculaire 2022. Voor salarissen en de bijdrage aan de GR-en  hanteren we de index van loonvoet sector overheid. Voor de overige onderdelen de prijsindex overheidsconsumptie (netto materieel). 

Index van de salarissen: 
2023: 3,3 %
2024: 3,9 %
2025: 3,8 %
2026: 3,6 %

Index voor de overige onderdelen
2023: 2,3 % 
2024: 2,4 %
2025: 2,4 %
2026: 1,9 %

Het voorstel is om voor de jaren 2023-2026 de OZB te corrigeren met het inflatiepercentage en om verder geen trendmatige verhoging door te voeren. De inflatiecorrectie is bedoeld om de inkomsten en uitgaven op hetzelfde niveau te houden. Bij de inflatiecorrectie gaat het om de index voor de overige onderdelen als hierboven weergegeven. Voor 2023 2,3%.

Bij dit onderdeel worden de verschillen in de uitkering uit het gemeentefonds tussen de verschillende jaren opgenomen. 

Structureel

Ad 1. Mutatie Algemene Uitkering / Herverdeeleffect AU
De raming voor de algemene uitkering volgt de meicirculaire 2022. Tot en met het jaar 2025 zijn de accressen aanzienlijk. Omdat het regeerakkoord dan ook afloopt ontstaat voor het jaar 2026 een heel negatief beeld, het zogenaamd ‘ravijnjaar’. Om hier enigszins op te anticiperen is er voor gekozen om een deel van het accres niet structureel maar incidenteel op te nemen. Voor de hoogte van het bedrag is aangesloten bij het bedrag van de opschalingskorting. Deze korting is voor de jaren tot en met 2025 ‘bevroren’ maar kan in 2026 weer terugkomen. De incidentele bedragen zijn hierna opgenomen bij gemeentefonds incidenteel.  

Ad 2. Extra middelen jeugdzorg
Conform de provinciale richtlijn (financieel toezicht) worden de extra rijksmiddelen voor jeugdzorg nu structureel geraamd.  De uitgaven die hier tegenover staan zijn ook ingaande 2023 structureel in de begroting opgenomen. 

Ad 3/4. Decentralisatie Uitkering Inburgering
Voor inburgering worden middelen aan het gemeentefonds toegevoegd ten behoeve van de begeleiding van de bredere groep asielmigranten binnen de ondertussen-groep (inburgeraars die nog inburgeringspichtig zijn onder de Wet inburgering 2013). Dit volgt uit de bestuurlijke afspraken die het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Verenging van Nederlandse Gemeenten in april 2020 hebben gemaakt om een impuls te geven aan de uitstroom van inburgeringsplichtigen onder het huidige stelsel.

Ad 5/6. Wet openheid overheid
Op 26 januari 2021 heeft de Tweede Kamer de (Wijzigingswet) Wet open overheid (Woo) aangenomen. Het betreft een initiatiefwet uit de Tweede Kamer die beoogt de gehele overheid transparanter en toegankelijker te maken. Met dit wetsvoorstel geven de initiatiefnemers zowel de actieve als de passieve openbaarmaking van overheidsinformatie een nieuwe basis. Zij verankeren het recht op toegang tot informatie wettelijk en beogen zij de informatievoorziening en informatiehuishouding van het Rijk en decentrale overheden te verbeteren. De wet is gedeeltelijk in werking getreden op 1 mei 2022. De huidige Wet openbaarheid van bestuur (Wob) wordt ingetrokken bij de volledige inwerkingtreding van de Woo. Vooruitlopend op de besluitvorming in de Eerste Kamer heeft het kabinet hiervoor structurele en incidentele financiële middelen vrijgemaakt

Incidenteel

Ad 7/8.  Wet Open Overheid
De toelichting voor dit onderdeel is dezelfde als bij ad 5/6.

Ad 9.  Incidenteel deel hogere Algemene Uitkering
De toelichting voor dit onderdeel is dezelfde als bij ad 1.

Bij dit onderdeel zijn opgenomen: de niet-trendmatige ontwikkelingen, vervangingsinvesteringen  en vrijval kapitaallasten .

Ad 1.    Uitgaven sociaal domein (jeugd)
In het kader van het provinciaal toezicht op de gemeentelijk begroting is het verplicht structurele lasten ook structureel te ramen. Tot op heden werden de budgetten voor het sociaal domein jaarlijks incidenteel sluitend gemaakt met extra incidentele middelen van het rijk dan wel extra incidentele gemeentelijke middelen. We brengen nu de ramingen in het sociaal domein op een voldoende structureel niveau. Deze extra kosten worden gedekt uit de extra toegezegde rijksmiddelen. Conform de provinciale richtlijn mogen deze ook structureel geraamd worden.

Ad 2.   Toeristenbelasting
Voor 2023 is een verhoging van de toeristenbelasting opgenomen van € 0,05 per persoon per nacht. De raming wordt daarom structureel met € 68.000 per jaar verhoogd. Daarnaast ontstaat een hogere  opbrengst voor 2023 -2025 met een bedrag verhoogd naar € 50.000. Deze aanpassing heeft geen gevolgen voor de tarieven en is het gevolg van een hoger aantal overnachtingen (areaaluitbreiding).

Ad 3.     Lagere legesopbrengst i.v.m. invoering omgevingswet
Als gevolg van de invoering van de omgevingswet per 1 januari 2023 is de verwachting dat de legesinkomsten voor bouw dalen met 25%. Het betreft dan een bedrag van ca. € 150.000.

Ad 4.   Meeropbrengst OZB
Betreft meeropbrengst OZB door areaaluitbreiding.

Ad 5 t/m 9.    Kapitaalontwikkeling – structureel
Het gaat hier om de kapitaallasten van vervangingsinvesteringen.

Ad 10. Onderhoud Begraafplaatsen
In 2022 wordt het onderhoud van begraafplaatsen voor de komende jaren aanbesteed. Rekening houdend met de eenheidsprijzen gaan we fors meer betalen voor het onderhoud. Het gaat om een structureel bedrag € 75.000. Pas na de aanbesteding zullen we zekerheid hebben over de hoogte van het bedrag.

NB: omdat de BTW op onderhoudskosten van begraafplaatsen niet compensabel is, is in deze bijstelling inclusief BTW gerekend.

Ad 11. Reinigingsbestek
Het reinigingsbestek, het gecombineerd bestek vegen en onkruidbestrijding op verharding en reiniging van kolken, is opnieuw aanbesteed voor een periode van 4 jaar. De nieuwe raming wordt  € 70.000 structureel hoger. De helft van de kosten wordt doorberekend in de rioolheffing.

Ad 12 Onderhoud bebording
We gaan achterstallig onderhoud aan bebording wegwerken. Daardoor zal komende jaren meer budget ingezet worden voor vervanging. Slecht onderhouden en/of ontbrekende bebording en bewegwijzering veroorzaakt irritatie en verwarring en kan daardoor zelfs leiden tot gevaarlijke situaties in het verkeer. Het gaat om een structureel bedrag van € 10.000.

In het vervolg willen we door nauwkeurige monitoring vroegtijdig signaleren waar de bebording toe is aan vervanging/reparatie om het onderhoud op peil te houden.

Ad 13. groenonderhoud Nooitgedacht
Het groenonderhoud voor Nooitgedacht wordt opnieuw aanbesteed. We gaan op basis van de huidige inzichten structureel € 30.000 meer betalen dan de huidige raming. Dit wordt enerzijds veroorzaakt door de sterk stijgende prijzen in verband met inflatie en door de relatief zeer gunstige aanbesteding van het huidige bestek.

Ad 14.Lagere kapitaallasten
Het betreft vrijval van kapitaallasten van vervangingsinvesteringen die in het verleden zijn gedaan.

Dekking incidentele mutaties

Bij dit onderdeel is de dekking weergegeven van de incidentele beleidswensen en ontwikkelingen uit de onderdelen ambities incidenteel en overige mutaties incidenteel.

Toelichting

Voor de incidentele ambities/mutaties  geldt dat de bedragen worden onttrokken aan de VAR. In het  onderstaand overzicht is aangegeven om welke bedragen het  voor de jaren 2023 t/m 2026 gaat. Voor een overzicht van de stand van de VAR wordt o.a. verwezen naar het begin van het onderdeel hoofdlijnen.

In de eerste begrotingswijziging 2023 zijn de mutaties van de budgetten opgenomen, die voortvloeien uit de incidentele en structurele beleidsvoornemens en ontwikkelingen van het begrotingsvoorstel 2023. Voor een toelichting wordt verwezen naar de onderdelen Actualisatie financiële positie en Investeringen 2023