Corona

In de zomerbrief van 19 juni j.l.  is uw raad geïnformeerd over de (financiële) stand van zaken met betrekking tot de coronacrisis. Inmiddels zijn we een aantal maanden verder en is er meer bekend over de financiële gevolgen hiervan en de rijkscompensatie daarvoor. In de bijlage bij de zomerbrief is  een aantal onderwerpen de revue gepasseerd.
Hieronder treft u dezelfde onderwerpen aan, aangevuld met een update naar de situatie t/m 30 oktober 2020. De onderwerpen zijn gerubriceerd naar pijlers. De financiële gevolgen zijn verwerkt in de bijstellingen in deze najaarsrapportage.

Pijler 1: Bestuur en participatie
Burgerzaken
Zomerbrief: Nauwelijks minder inkomsten uit leges voor huwelijken, paspoorten, id-kaarten en rijbewijzen.
Gemaakte kosten € 1.200. De verwachting is dat er geen of nauwelijks inkomstenderving is door minder afgifte van paspoorten, id-bewijzen en rijbewijzen. Eind mei/begin juni vindt een inventarisatie plaats  die,  indien aan de orde, in dit overzicht wordt verwerkt.
Najaarsrapportage: Er is alleen sprake van een lager aantal verstrekte paspoorten en identiteitsbewijzen. Maar een (klein) deel van de inwoners die is aangeschreven in verband met het verlopen van de documenten heeft ook daadwerkelijk een nieuw document aangeschaft. Per saldo betekent dit een nadeel van € 35.000.

Crisisbeheersing en brandweer
Zomerbrief: VRD en andere hulpverleners plegen extra inzet in de crisis. Omdat het een Gemeenschappelijke Regeling betreft worden incidenteel extra kosten verwacht. Schatting totaal € 30.000.
Najaarsrapportage: De extra kosten van VRD en GGD worden 100% door het rijk aan deze instellingen gecompenseerd. Voor de gemeente zijn er geen extra kosten. Voor ondersteuning van de crisisorganisatie is een bedrag ad € 2.000,- uitgegeven.

Openbare orde en veiligheid
Zomerbrief: Voor handhaving corona-maatregelen wordt extra capaciteit ingezet. 5 dagen per week zijn 2 medewerkers op pad. Eigen medewerkers vervullen deze rol. De personele kosten zijn niet berekend (niet in deze post, wel meegenomen in tabel schatting kosten personele inzet crisisorganisatie). Extra reiskosten die de handhaving met zich meebrengt zijn hier wel meegenomen: € 11.800.
Verder is een verschuiving in criminaliteit mogelijk van inbraken naar cybercrime en ondermijning. Dat kan leiden tot een groter beroep op het RIEC en daarmee extra kosten.
Hetzelfde geldt voor een eventueel groter beroep op het Veiligheidshuis. Schatting risico voor beide samen € 5.000. Op dit moment is er nog geen sprake van een toename of grote verschuiving in criminaliteit, overlast e.d.
Vanwege thuiswerken is er een groter risico op cybercrime in de gemeentelijke organisatie. €20.000.
Najaarsrapportage: De hierboven gesignaleerde kosten hebben zich tot op heden niet voorgedaan m.u.v. kosten vallende in de  eerste categorie, er is wel personeel ingehuurd. Er zijn weliswaar extra reiskosten voor handhaving maar op andere terreinen wordt minder gereisd zodat per saldo geen extra kosten zichtbaar zijn. De genoemde risico’s blijven overigens wel bestaan.

Bestuur
Zomerbrief: -
Najaarsrapportage: Als gevolg van de maatregelen voortvloeiend uit de coronacrisis zijn veel activiteiten, evenementen, etc. niet doorgegaan. Dat betekent dat de posten representatie en reis- en verblijfkosten ten behoeve van het college maar deels worden benut. Hierdoor ontstaat een voordeel van naar verwachting € 53.000,-.

Verkiezingen
Zomerbrief: -
Najaarsrapportage: In 2021 worden verkiezingen gehouden voor de Tweede Kamer. De organisatie hiervoor dienst coronaproof te geschieden. Het is op dit moment nog niet geheel duidelijk wat de eisen hiervoor precies zullen zijn en hoe de situatie er ten tijde van de geplande verkiezingen voor zal staan. We reserveren  hiervoor een bedrag ad € 68.000. 

Pijler 2 Zorg:

Onderwijs
Zomerbrief: Het onderwijs is zelf primair verantwoordelijk voor de kosten, ook voor de hygiëne maatregelen. We zien hier dus geen extra kosten. Wel zien we een besparing van +/- €18.000 euro op het leerlingenvervoer doordat we tijdelijk 80% betalen. Daarentegen zien we ook gederfde inkomsten van +/- €1.250 vanwege het wegvallen van de eigen bijdrage op het vervoer.
Najaarsrapportage: Er is een besparing op het leerlingenvervoer als gevolg van Corona tot een bedrag ad € 20.000,-- (80% doorbetaling) Daarnaast is een daling van de eigen bijdragen voor leerlingen zichtbaar van € 1.250.

Kinderopvang
Zomerbrief: -
Najaarsrapportage: Voor kinderopvang van kinderen van ouders met een vitaal beroep hebben we een bedrag ad € 20.000  betaald. 

Inkomensregelingen
Zomerbrief: Hier zien we vooral kosten bij de TOZO en de bijstand. Beide worden door WPDA uitgevoerd. Voor de uitvoering van de TOZO-regeling rekenen we met een bedrag van +/- €250.000. Dit is voor de personele kosten van WPDA. Voor de toename van de Bijstand en BBZ verwachten we meerkosten van € 65.000.
Najaarsrapportage: Voor de TOZO hebben we van het rijk een bedrag ad € 3.477.346  ontvangen in drie tranches. De eerst twee hiervan zijn al verwerkt in de voorjaarsbijstellingen de derde tranche wordt nu verwerkt. Het ontvangen bedrag is inclusief uitvoeringskosten. De toename van de kosten voor BBZ zijn nog niet geëffectueerd en leiden niet tot een bijstelling.

WMO
Zomerbrief: Ten aanzien van de WMO zien we een lichte toename van crisisopname. Met name situaties waarbij de mantelzorgers overbelast raken en inwoners met spoed worden opgenomen (respijtzorg). Er wordt ook een toename verwacht in het aantal meldingen. Inwoners wachten langer met een hulpvraag waardoor inzet van een voorliggende voorziening, naar verwachting, niet afdoende zal zijn. Vooralsnog zien we nog nauwelijks meerkosten ontstaan.
Mogelijk volgt dit op later moment. Tot op heden zien we meerkosten van +/- €10.000 euro.
We zien een besparing van +/- €24.000 op het WMO vervoer vanwege de 80% regeling en gederfde inkomsten van +/- €20.000 vanwege het wegvallen van de eigen bijdrage in maart en april. De verwachting is dat we de laatste gecompenseerd krijgen uit het noodfonds.
Najaarsrapportage: Voor verwachte meerkosten om de noodzakelijke zorg conform de coronarichtlijnen te kunnen geven en voor verwachte inhaalzorg  reserveren we een bedrag van € 20.000.  Het is op dit moment nog niet duidelijk of dit bedrag geheel voldoende is.  Op het gebied van de eigen bijdragen zien we een nadeel ontstaan van € 20.000 in verband met het vervallen van de eigen bijdragen in de maanden maart en april.. Het verwachte voordeel op het WMO vervoer ad € 24.000 levert geen financiële bijstelling op omdat de raming hiervoor niet toereikend was. Er is sprake van een verwacht kleiner nadeel. 

Jeugdzorg
Zomerbrief: Bij jeugd verwachten we een stijging van kosten door het niet behalen van resultaten tijdens behandelingen. Door middel van alternatieve methoden wordt de behandeling zo goed als kan voortgezet om verslechtering te voorkomen. Werken aan het oplossen van de problematiek en stoornissen is minimaal aan de orde en kan op termijn weer worden opgepakt. Hierdoor zullen indicaties moeten worden verlengd om de resultaten te kunnen bereiken.
Aanbieders die begeleiding bieden met verblijf maken extra kosten nu de jeugdigen niet naar school of dagbesteding gaan. Hiervoor is extra inzet nodig op de verblijflocaties van de jeugdigen. We zien vooralsnog meerkosten van +/- €12.000
Najaarsrapportage: Voor meerkosten en inhaalzorg (zie ook bij WMO) reserveren we voor jeugdzorg een bedrag ad € 36.000,- .

Volksgezondheid
Zomerbrief: Voor de GGD als geheel is er naar de stand van zaken van Q1 een globale inschatting van de directe extra kosten die gemaakt zijn voor b.v. inrichten van testfaciliteit en extra inzet van medewerkers voor testen en contactonderzoeken. Bij benadering betekent dit extra kosten van ongeveer 4 ton. Er is per gemeente geen beeld. Er is nog geen rekening gehouden met de door het rijk afgesproken en geëiste opschaling van de testcapaciteit.
Aandacht voor regionale verschillen in besmetting die er tot nu toe waren heeft het rijk niet. Iedere regio moet voorbereidingen treffen en capaciteit regelen om uitgebreid te kunnen testen (ongeacht inschatting of hier gebruik van wordt gemaakt). Over de compensatie worden vanuit een landelijke werkgroep van GGD-en gesprekken gevoerd met het ministerie. Aandeel Aa en Hunze in GGD is ongeveer 5% ofwel € 20.000,-. Bij de VRD wordt vooral een verschuiving gezien tussen inzet in activiteiten. De brandweerzorg bv. oefeningen etc. en controles zijn stilgevallen en er is extra inzet voor crisisorganisatie maar dit lijkt nog niet tot extra financiële uitzetting te leiden t.o.v. begroting .
Najaarsrapportage: De extra kosten van VRD en GGD worden 100% door het rijk aan deze instellingen gecompenseerd. Voor de gemeente zijn er geen extra kosten.

Pijler 3: Economie, werk en recreatie
Fysieke bedrijfs- en infrastructuur 
Bedrijventerrein Bloemakkers
Zomerbrief: Directe gevolgschade: Minder of uitgestelde kavelverkopen met als gevolg een hogere boekwaarde en daardoor tijdelijk hogere rentekosten van €5.000.
Risico’s: bij de risicoberekening is uitgegaan van: een langere looptijd, kosteninflatie, opbrengstendeflatie, hogere rente. Dit kan oplopen tot €87.000. Binnen grondbedrijf is voldoende reserve dit bedrag op te vangen.
Najaarsrapportage: Vooralsnog zijn er geen nadelen zichtbaar.

Economische promotie
Zomerbrief: Derving toeristenbelasting als gevolg van minder overnachtingen. Totale derving kan geschat oplopen tot €750.000.
Najaarsrapportage: Het goede zomerseizoen leidt naar verwachting tot een lagere derving van toeristen belasting. Verwacht wordt dat een bedrag  ad € 365.000 hiervoor voldoende zal zijn. We lopen nog wel een risico ten aanzien van de toeristenbelasting 2019. Een aantal ondernemers heeft hiervoor uitstel van betaling ontvangen. Dit beloopt nog een bedrag ad € 80.000 waarvoor deels inmiddels een betalingsregeling is getroffen.

Pijler 4: Voorzieningen leefbaarheid en wonen
Sportaccommodaties/Sportvelden
Zomerbrief: Sportvelden en sportzalen zijn niet of beperkt beschikbaar. Er komt een specifieke uitkering beschikbaar o.b.v. in te dienen kosten (SPUK). Waarschijnlijk dekt dit de gederfde
huurinkomsten binnen- en buitensport. Inkomstenzwembad zullen dit jaar fors lager zijn. De gemeente heeft gedurende enkele weken de huur kwijtgescholden voor huur binnensport kosten € 9000,-. Inkomsten zwembad zullen dit jaar fors lager zijn. Als het bad wel opengaat zullen er juist hogere (toezicht)kosten zijn. Saldo scenario 2 collegeadvies d.d. 26-05-20: € 170.000,-.
Najaarsrapportage: Nu het zwemseizoen is geëindigd is duidelijk dat er een tekort op de zwembaden is ontstaan van € 53.000,- (Borghoorns € 20.000,- en Zwanemeer € 33.000) Daarnaast levert het niet in rekening brengen van de huur van de sportaccommodaties en de gebruiksvergoeding van de sportvelden een inkomstenderving van € 151.000,-- Hiertegenover staat een vergoeding (TVS) van in ieder geval € 25.000,- . Deze is ook aangevraagd. Of er vanuit deze regeling nog meer compensatie mogelijk is, is op dit moment nog niet duidelijk.
Daarnaast is ten behoeve van de accommodaties een bedrag ad € 22.500 uitgegeven voor beschermingsmaatregelen.

Dorpshuizen
Zomerbrief: -
Najaarsrapportage: Voor de ondersteuning van dorpshuizen reserveren we een bedrag ad € 17.000.  Een bedrag ad € 7.000 hiervan wordt ingezet ten behoeve van het niet doorberekenen van de verzekeringspremies aan de dorpshuizen.

Cultuursector
Zomerbrief:
Najaarsrapportage: Vanuit de provincie ontvangen we een subsidie ten behoeve van de ondersteuning van een deel van de cultuursector. Een rondje langs de velden leert dat er meer ondersteuning binnen het veld nodig is. Hiervoor willen we een bedrag van incidenteel € 53.000 uittrekken. Na de voorlopige inventarisatie is dit het minimaal benodigde bedrag.

Riolering
Zomerbrief: Risico als maatregelen lang aanhouden: uitstel projecten en onderhoud. Mogelijk daardoor prijsverhoging en extra inhuur nodig. Dan mogelijk tot € 90.000 extra kosten aan het einde van 2020. In principe worden meerkosten gedekt vanuit het gesloten financieel systeem.
Najaarsrapportage: -

Grondexploitatie (niet-bedrijventerreinen)
Zomerbrief: Directe gevolg schade: Minder kavelverkopen met als gevolg een hogere boekwaarde en
daardoor hogere rentekosten van €10.000 per jaar.
Najaarsrapportage: Nadelige effecten hebben zich nog niet voorgedaan.

Wonen en bouwen
Zomerbrief: Bij langdurige(r) maatregelen kan de verwachte krimp in de bouw toenemen tot ca. 20%. Dit kan leiden tot € 59.000 minder bouwleges voor het jaar 2020.
Najaarsrapportage: Een tegengesteld effect is zichtbaar. Er worden meer vergunningen aangevraagd.  Doordat mensen (noodgedwongen) meer thuis zitten, is er meer aandacht voor de eigen woonomgeving. We verwachten een voordeel van € 100.000,-.

Pijler 5: Middelen en ondersteuning
Ondersteuning organisatie
Zomerbrief: Vanwege thuiswerken en sluiting kantine is er sprake van een verwachte kostenbesparing van € 76.500, uitgaande van minimale bezetting tot en met augustus en 25% bezetting tot en met december. Geen extra kosten voor thuiswerkfaciliteiten. Wel zijn alle beschikbare middelen nu ingezet. Kosten voor beschermingsmiddelen i.v.m. corona bedragen € 3.000. Risico op extra ziekteverzuim vanwege corona (evt. nieuwe golf): € 20.000 inhuur personeel.
Najaarsrapportage: We zien een besparing op de kantine van € 10.000,- Vooralsnog is gen besparing op het gemeentehuis zichtbaar. Een lager energiegebruik is pas zichtbaar na de jaarafrekening in 2021 en is lastig op dit moment in te schatten. Voor bepaalde werkzaamheden is ingehuurd tot een bedrag ad € 60.000,- Daarnaast is er extra geïnvesteerd in ICT voorzieningen om thuiswerken voor iedereen mogelijk te maken, er zijn extra laptops, telefoons en headsets aangeschaft en er is geïnvesteerd in het netwerk. De kosten hiervan bedragen € 65.000,-.

Treasury
Zomerbrief: Directe gevolgschade: als gevolg van de hogere uitgaven en lagere inkomsten zullen de rentelasten hoger zijn. Daarnaast staat de gemeente borg voor een aantal dorpshuizen die wellicht tijdelijk niet aan de aflosverplichtingen kunnen voldoen.
Najaarsnota: -

Algemene uitkering en overige uitkeringen
Zomerbrief: Of er ook gevolgen voor de Algemene Uitkering zijn is nog niet bekend. Er wordt gesproken over een noodfonds voor gemeenten ter compensatie van de meerkosten door de Coronacrisis.(toevoeging 28-05: de informatie uit de Kamerbrief betreffende compensatiepakket coronacrisis medeoverheden is nog niet in deze memo en bijlage verwerkt. Betreffende informatie wordt z.s.m. toegevoegd).
Najaarsrapportage: Er zijn twee coronasteunpakketten binnen de algemene uitkering beschikbaar gesteld. Het gaat voor onze gemeente om een bedrag ad € 869.000,-. Daarnaast zijn de accressen voor de jaren 2020 en 2021 bevroren. Dat betekent dat deze jaren niet mee-fluctueren met de rijksuitgaven en dat er financiële rust ontstaat.

OZB voor woningen en niet-woningen
Zomerbrief: Regulier wordt rekening gehouden met 0,5% aan oninbare vorderingen. Vanwege de crisis wordt rekening gehouden met 1,5% oninbare vorderingen. Voor woningen en niet-woningen is
het risico € 30.000.
Najaarsrapportage: Er is voor een relatief gering bedrag aan uitstel van betaling verleend voor afval, riool en OZB tot een bedrag ad € 83.000,-. Hiervan is nog niets oninbaar verklaard.

Interne kosten gemeente Aa en Hunze
Zomerbrief: Op basis van eerste analyses is er een berekening gemaakt van de interne kosten voor de gemeente Aa en Hunze. Het betreft hier de kosten van inzet van personeel voor de corona crisis. Vooralsnog ramen wij de kosten voor de interne organisatie op ruim € 920.000. Hierin zijn de uren van de crisisorganisatie meegenomen en de extra uren van automatisering (in verband met omslag naar digitaal werken) en communicatie.
Najaarsrapportage: Er heeft een inventarisatie per 31 oktober plaatsgevonden binnen de teams naar het aantal uren dat vanwege Corona is gemaakt. Deze inventarisatie komt uit op een aantal ingezette uren t.b.v. Corona van 13.375, nagenoeg 8 fte. Een kostenpost van € 680.000 (excl. overhead).  De inzet voor Corona heeft ertoe geleid dat regulier werk vertraagd is of is blijven liggen en dat er overuren zijn gemaakt en verlofstuwmeren zijn ontstaan. Om alle ontstane vertraging en achterstand zo veel mogelijk op te lossen is naar schatting 6.000 uur a € 100,- = € 600.000,-. nodig. Daar waar dat onaanvaardbaar was in verband met de continuïteit is inmiddels tot inhuur overgegaan. Zo is er ingehuurd met name op het gebied van communicatie, handhaving en juridische ondersteuning en ter vervanging van medewerkers werkzaam binnen de crisisorganisatie tot een bedrag van ruim € 270.000,- . Verlofuren zijn uitbetaald daar waar dat mogelijk is. De komende periode gaan we bepalen welke achterstanden nog dit jaar of begin volgend jaar ingehaald moeten worden dan wel waar we vertragingen accepteren. Voor de rest van het jaar denken wij nog € 30.000 nodig te hebben. Een deel van de geschatte kosten zal zich pas in 2021 voordoen. Daarnaast is er sprake van een momentopname omdat Corona ook in 2021 zijn beslag op de organisatie zal leggen. Wat begon als een kortdurende crisis blijkt hardnekkiger zodat we langduriger met de effecten ervan te maken hebben. Van de benodigde € 600.000,- wordt daarvoor € 300.000 overgeheveld naar 2021 door toevoeging aan de reserve incidentele dekkingsmiddelen.

De gemeente heeft vanuit het rijk in 2 steunpakketten een  bedrag ontvangen van in totaal € 869.000 ter compensatie van gemaakte kosten of derving van inkomsten als gevolg van de Coronacrisis. De totale kosten van de Coronacrisis en derving van inkomsten bedragen  met de inzichten van nu een bedrag van ruim € 1,4 mln. De steunmaatregelen van het rijk dekken de kosten derhalve niet volledig. Met name de inzet van de eigen organisatie wordt niet in de steunmaatregelen meegenomen. 

Geconcludeerd kan worden dat na compensatie van de kosten door het rijk er nog een bedrag van ruim € 0.5 mln overblijft dat voor rekening van de gemeente komt. De steunmaatregelen zien ook op een extra bijdrage in 2021 van € 210.000 maar de verwachting is dat we ook in 2021 nog wel kosten zullen moeten maken van wege Corona. Daarnaast is nog een derde steunpakket aangekondigd maar de effecten daarvan voor onze gemeente zijn op dit moment nog niet bekend.