Ad. 1, Sociaal domein, voordeel € 1.258.000
De jaarrekening laat een positief resultaat van €1.25 miljoen zien binnen het sociaal domein. Sinds de decentralisatie in 2015 is het uitgangspunt dat we het sociaal domein uitvoeren binnen de rijksbudgetten. Omdat dit budget ontoereikend leek hebben we in de Najaarsnota een bijstelling gedaan. De schatting van deze bijstelling is gemaakt op basis van de meerkosten in het eerste en tweede kwartaal ten opzichte van het voorgaande jaar. De veronderstelde stijging is vervolgens doorgetrokken naar de rest van het jaar. Inmiddels is gebleken dat deze raming aan de ruime kant is geweest, vandaar dat er nu een voordeel wordt gepresenteerd. Zonder bijstelling was er een tekort geweest van € 6 ton op jeugd en € 7 ton op WMO.
Jeugd
Het inschatten van de kosten voor jeugdzorg blijft complex, aangezien het moeilijk te voorspellen is hoeveel jeugdigen of gezinnen in een jaar beroep zullen doen op zorg. Ook is het van tevoren niet te voorspellen of het gaat om eenvoudige dan wel complexe hulpvragen, wat grote invloed heeft op de uiteindelijke kosten.
Wel zien we dat de jeugdzorgkosten hoog blijven door meer intensieve zorgvragen, stijgende lonen (CAO) en uitschieters qua complexiteit en kosten in individuele casuïstiek.
WMO
De kosten op de Wmo zijn minder hard gestegen dan verwacht. Dit komt onder andere door de overgang naar een inspanningsgerichte manier van indiceren en financieren voor hulp bij het huishouden. Hierbij wordt niet langer gekeken naar het resultaat, maar worden het aantal benodigde uren vastgesteld en bekostigd. Deze verandering heeft mogelijk gunstig uitgepakt voor onze gemeente wat betreft de kosten. De wachtlijsten voor hulp bij het huishouden hebben echter ook invloed op de kosten. Door deze wachtlijsten zijn bepaalde verwachte kosten (nog) niet gemaakt.
Ad.2, Opvang asielzoekers, voordeel € 1.104.000
In Gieten op De Biester worden circa 80 asielzoekers opgevangen. Sinds januari 2024 is het pand in eigendom van de gemeente. Vanuit het Rijk ontvangen wij een vaste vergoeding per bed per nacht. De gemaakte kosten voor de opvang zijn minder geweest dan de vergoeding van het Rijk, waardoor een voordeel ontstaat van € 1.104.000.
Ook hier geldt dat de reserve risico's vastgoed en opvang inmiddels van voldoende omvang is om alle risico's ten aanzien van de sluiting van de opvang op te vangen. Bij de najaarsnota zijn daartoe ook middelen aan deze reserve toegevoegd. De nu overblijvende middelen kunnen een andere bestemming krijgen.
Ad.3 Opvang Oekrainers, voordeel € 706.000
De gemaakte kosten voor de opvang zijn lager geweest dan de vergoeding van het Rijk, waardoor een voordeel is ontstaan van € 706.000. De reserve risico's vastgoed en opvang is inmiddels voldoende van omvang om alle risico's ten aanzien van de sluiting van de opvang op te vangen. Bij de najaarsnota zijn middelen aan deze reserve toegevoegd. De nu overblijvende middelen kunnen een andere bestemming krijgen.
Ad. 4, Vrijval incidentele budgetten tm 2023, voordeel € 631.000
Een aantal incidentele budgetten betreffende voorgaande jaren kunnen vrijvallen waarvan de activiteiten gereed zijn of niet meer tot uitvoering komen. Het betreft o.a. personele investering opvang en huisvesting statushouders € 165.000, voorliggend veld, preventieve aanpak € 89.000, maatregelen pakket bestrijding energie- en inflatiearmoede € 75.000, toekomst vakantieparken (2021) € 67.000, preventie versterking voorliggend veld en impuls leefbaarheid & mobiliteit € 49.000, DU versterken aanbod mensen met dementie € 41.000 en overige kleine budgetten € 145.000. Voor een overzicht zie de bijlage reserve onderhanden werk.
Ad.5, algemene uitkering, voordeel € 615.000
Het verschil tussen het geraamde bedrag van de algemene uitkering en het werkelijk ontvangen bedrag bedraagt € 615.000. Hiervan heeft € 143.000 betrekking op afrekeningen van verschillende (oude) jaren. Een bedrag ad € 234.000 kan worden verklaard uit toevoegingen in de decembercirculaire 2024. Deze komen op een dusdanig laat moment in het jaar dat deze niet meer via een begrotingswijziging in de ramingen kunnen worden verwerkt. Het resterende deel ad € 238.000 wordt veroorzaakt door mutaties in de maatstaven.
Ad. 6, WABO, voordeel € 640.000
Sinds een paar jaar ontvangen we meer vergunningaanvragen dan begroot. Om deze aanvragen te kunnen verwerken is extra personeel ingezet. Per saldo levert dit een voordeel op van €324.000. Het resterende voordeel (verrekening) komt door een vordering uit voorgaande jaren waarvoor reeds een voorziening getroffen was en die in 2024 gedeeltelijk voldaan is.
Ad. 7, Vrijval voorziening vijveronderhoud, voordeel € 190.000
In 2025 is er een geactualiseerd baggerplan voor de vijvers opgesteld voor de jaren 2025-2026. Op grond van dit baggerplan moet er in 2025-2026 voor een bedrag van € 10.000 aan onderhoud worden gepleegd. In de voorziening zat nog een bedrag van € 200.000. Er kan dus een bedrag van € 190.000 vrijvallen.
Ad. 8, Opbrengsten OZB, voordeel € 172.000
Bij het bepalen van de tarieven voor de onroerende zaakbelastingen zijn we uitgegaan van een waardestijging van woningen en niet-woningen van 0%. Dit op basis van de tot dan toe getaxeerde waarden. In werkelijkheid was de waardestijging voor 2024 voor woningen 1,64% en voor niet-woningen 1,38 %. Hierdoor is de opbrengst incidenteel in totaal € 172.000 hoger dan geraamd. Een overschrijding van 0,34%.
Ad. 9, Wegen, voordeel € 150.000
Op de exploitatie is er een voordeel van € 150.000. Hiervan is € 132.000 een voordeel op kapitaallasten, door uitstel van investeringen. Het resterende bedragen zijn kleine verschillen in totaal per saldo € 18.000 voordeel.
Ad. 10, Schuldhulpverlening, voordeel € 117.000
Voor schuldhulpverlening was een bedrag in 2024 begroot van € 209.000. De werkelijke uitgaven in 2024 zijn € 146.000 geweest, daarnaast is de afrekening 2023 verwerkt in 2024 voor een bedrag van -€ 54.000. Per saldo dus een voordeel van € 117.000.
Ad. 11, Bermonderhoud, voordeel € 113.000
Als gevolg van het natte najaar heeft het geplande bermonderhoud in 2024 niet kunnen plaatsvinden In december 2024 is opdracht verleend maar de uitvoering is doorgeschoven naar voorjaar 2025.
Ad. 12, Vernieuwing BBV, voordeel € 113.000
Dit betreft een incidenteel voordeel van € 113.000 op de stelpost voor verrekening van budgetverschillen van o.a. kostentoerekening, rente en afwijkingen bij het opstellen van de begroting. De raming fluctueert per jaar en wordt ingezet om een constant begrotingsniveau op exploitatiebasis te kunnen handhaven.
Ad. 13, Verkoop afgeschreven activa, voordeel € 112.000
Er zijn activa verkocht waarvan de boekwaarde € 0 was. Dit levert een incidenteel voordeel op van € 112.000
Ad. 14, Onderwijs en cultuuraccomodatie kapitaallasten, voordeel € 110.000
De nieuwbouw van de onderwijs en cultuuraccomodatie Gieten is nog niet gestart en is ook voorlopig uitgesteld als gevolg van recente nieuwe ontwikkelingen. In de begroting was hier al wel een bedrag voor opgenomen. Dit levert een incidenteel voordeel op van € 110.000.
Ad. 15, Openbare gezondheidszorg, voordeel € 100.000
In 2024 hebben we een voordeel van € 100.000 ten opzichte van de begroting op de openbare gezondheidszorg. Dit komt o.a. doordat er diverse kosten met betrekking op de openbare gezondheidszorg in 2024 onder de specifieke uitkering GALA vallen, waarvoor we een budget van het Rijk ontvangen.
Ad. 16, Pensioenen (voormalige) wethouders, nadeel € 1.074.000
Jaarlijks wordt berekend hoe hoog de pensioenvoorziening voormalige wethouders dient te zijn.
Op basis van deze berekeningen moet er een bedrag van 1,1 miljoen euro in de voorziening gedoteerd worden.
De belangrijkste oorzaak van de verhoging van de voorziening is de lagere rekenrente, 2,325% eind 2024 ten opzichte van 3,16% eind 2023, Deze rente wordt gebruikt voor de bepaling van de reserve en het doelvermogen. Hoe lager de rekenrente is, hoe hoger de reserve is die moet worden getroffen. Daarnaast er uitgegaan van een nieuwe levensverwachtingstabel.
De voorgaande jaren (2021 tot en met 2023) is er, door daling van de rente, in totaal een bedrag van € 700.000 vrijgevallen bij de voorzieningen.
Ad. 17, Afval, nadeel € 388.000
Het nadeel wordt voor het grootste deel veroorzaakt door de hogere kosten van inzameling van huisvuil (groen/grijs/PMD). Binnen de inzameling is sprake van een hogere doorberekening van de indexering dan waarmee in de raming rekening is gehouden. Ook zijn de verwachte voordelen van het chippen van containers nog uitgebleven omdat dit project pas eind 2024 is afgerond. Dit nadeel is overigens niet structureel. De nieuwe aanbesteding leidt tot aanzienlijk lagere kosten. Ook hebben we extra kosten moeten maken door afkeur van partijen PMD en heeft ook de lage papierprijs gezorgd voor lagere inkomsten en daarmee hogere lasten door de uitbetaling van de garantieprijs aan verenigingen en scholen. Daarnaast is de verwachte extra opbrengst van de verhoging van het tarief voor het brengen van afval op het afvalbrengstation minder hoog uitgevallen dan verwacht en kon ook de geraamde uitname uit de egalisatievoorziening afvalstoffenheffing geen doorgang vinden omdat deze voorziening al uitgeput was.
Ad. 18, Voorziening bovenwettelijk en IKB verlof, nadeel € 144.000
Als gevolg van recente vragen en antwoorden van de commissie BBV blijkt dat er ook voorzieningen dienen te worden gevormd voor bovenwettelijk en IKB verlof indien er geen sprake is van een gelijke omvang door de jaren heen. Dit resulteert in een nieuwe voorziening in 2024 waar een bedrag van € 144.000 aan gedoteerd wordt.
Ad. 19, SDA belastingen, nadeel € 112.000
Het budget SDA belastingen is met ruim € 112.000,- overschreden. Dit wordt met name veroorzaakt door hogere kosten inhuur en automatisering.
In 2024 is er extra ingehuurd voor de uitvoering van diverse projecten:
1) Project om de processen beter te stroomlijnen
2) Project WOZ agrarische projecten
3) Project onderzoek volledigheid toeristenbelasting
Softwareleveranciers hebben in 2024 de prijzen opnieuw (sterk) verhoogd. Daarnaast hebben wetswijzigingen ertoe geleid dat enkele applicaties aangepast moesten worden en dat er koppelingen met andere systemen moesten worden aangelegd. Deze wetswijzigingen waren:
1) Wetswijziging digimelding
2) Wetswijziging status code beschikking
Ad. 20, Overige verschillen, nadeel € 121.000
De overige verschillen tussen begroting en rekening bedragen per saldo € 121.000 nadelig, dit bestaat uit meerdere kleine posten en wordt hier niet verder verklaard.
Ad. 21 Incidentele budgetten, voordeel € 3.292.000
Door de raad zijn voor 2024 een aantal incidentele budgetten (voordeel € 3.924.000) geraamd die nog niet ingezet zijn. Maar waar nog wel werk of een verplichting tegenover staat. Daarnaast kunnen er budgetten vrijvallen (€ 631.000) waarvan de activiteiten zijn afgerond, zie punt 5. Voor een overzicht verwijzen wij u naar de bijlage reserve onderhanden werk.
Ad. 22, Uitvoeringskosten Nij Begun, voordeel € 781.000
Het kabinet presenteerde het programma 'Nij Begun' met 50 maatregelen voor Groningen en Noord-Drenthe, met als voorwaarde de beëindiging van de gaswinning in het Groningenveld. De plannen richten zich op herstel (schade, versterking, gezondheid) en de toekomst van de regio, waarbij inwoners, inclusief jongeren, centraal staan. De gemeente Aa en Hunze heeft over 2024 recht op een vergoeding voor personele en organisatorische kosten in het kader van 'Nij Begun' van € 1.024.000. Er zijn in 2024 kosten gemaakt van € 243.000 zodat er per saldo een voordeel overblijft van € 781.000. Dit wordt veroorzaakt doordat pas aan het eind van het jaar bekend werd dat deze kosten vergoed werden. Aangezien er wel veel is ingezet op Nij Begun betekende dit verdringing van werkzaamheden. Deze worden alsnog in 2025 opgepakt middels extra inhuur. De overgebleven middelen worden gestort in een nieuw te vormen bestemmingsreserve Uitvoeringskosten Nij Begun.
Ad. 23, Resultaat grondbedrijf, nadeel € 200.000
Voor een specificatie van het resultaat wordt verwezen naar het onderdeel Grondbedrijf. Het nadelige resultaat wordt onttrokken aan de Algemene reserve van het grondbedrijf.
Ad. 24, Egalisatiereserve groot onderhoud schoolgebouwen, voordeel € 24.000
Het betreft de toevoeging aan de egalisatiereserve groot onderhoud schoolgebouwen voor een bedrag van € 24.000
