Welkom

Aanbiedingsbrief

Geachte leden van de raad,

Voor u ligt de 'bestuursrapportage 2024'.

In deze bestuursrapportage wordt u geïnformeerd over de voortgang van de activiteiten uit de begroting 2024. We gebruiken hiervoor het 'stoplichtmodel'. Voor een toelichting hierop verwijzen we u naar de inleiding.
Daarnaast is een onderdeel 'Actualiteiten' toegevoegd waarin aandacht is voor de onderwerpen, financiële ontwikkelingen, het nieuwe kabinet en 'Nij Begun'.

Op hoofdlijnen kunnen we u met genoegen melden dat veel dingen goed gaan en dit jaar kunnen worden afgerond. Van de 81 activiteiten uit de begroting 2024 lopen er 64 (79%) volgens de planning. Ook de 'going concern werkzaamheden' verlopen veelal volgens schema. Uiteraard zijn er ook enkele punten die aandacht verdienen. De opgaven op het gebied van wonen, ontheemden en duurzaamheid vragen een stevige inzet van de organisatie. Dat geldt ook voor de nieuwe werkprocessen in het kader van de omgevingswet, de uitvoering van het programma dienstverlening en het onderwerp 'Nij Begun' vragen extra tijd en inzet. Ook onze arbeidsmarktpositie, de uitvoering van de nieuwe CAO en het actueel houden van het arbeidsvoorwaardenpakket vormen een uitdaging.
Naast deze uitdagingen op het personele vlak staan we ook voor financiële uitdagingen. De voorjaarsnota van het rijk en de effecten van de inflatie maken dat we eerder aan de slag moeten met de (financiële) ombuigingen. Ook het regeerakkoord van het nieuwe kabinet zal invloed hebben op de financiële huishouding van de gemeente alleen is de impact daarvan nog niet geheel in te schatten.

In deze bestuursrapportage hebben naast de voortgang van de activiteiten ook de noodzakelijke financiële bijstellingen een plek. Deze bijstellingen, zowel incidenteel als structureel, zijn vereist om de budgetten bij te werken en een solide basis te vormen voor de begroting van 2025. Bovendien zijn ze noodzakelijk om begrotingsonrechtmatigheden te voorkomen.

De bijstellingen leiden tot een negatief resultaat in deze bestuursrapportage van afgerond € 228.000. Hiervan is € 482.000 structureel negatief en € 254.000 incidenteel positief van karakter. Het positieve incidentele resultaat wordt toegevoegd aan de Vrije Algemene Reserve (VAR). Het negatieve structurele resultaat wordt ten laste gebracht van de structurele begrotingsruimte en wordt meegenomen bij het opstellen van de begroting 2025.

De behandeling van deze bestuursrapportage door uw raad zal plaats vinden op 27 juni 2024.

We vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd

Hoogachtend,-
Het college van de gemeente Aa en Hunze

de heer R.L.H. Schoonderbeek de heer A.W. Hiemstra
secretaris burgemeester

Raadsvoorstel

Voorstellen Bestuursrapportage 2024.

Aan uw raad wordt voorgesteld:

1. De rapportage met betrekking tot de voortgang van de activiteiten voor kennisgeving aan te nemen.

2. De voorgestelde bijstellingen van de budgetten over het lopende jaar 2024 vast te stellen door middel van de 10e begrotingswijziging 2024.

3 Het incidenteel voordelige resultaat van de bijstellingen uit deze bestuursrapportage ad € 253.500 toe te voegen aan de VAR.

4. Het structureel nadelige resultaat van de bijstellingen uit deze bestuursrapportage ad € 481.721 in 2024 ten laste te brengen van de structurele begrotingsruimte en daarmee te betrekken bij het opstellen van de begroting 2025.

College van burgemeester en wethouders gemeente Aa en Hunze,

de heer R.L.H. Schoonderbeek de heer A.W. Hiemstra

secretaris burgemeester

Raadsbesluit

Aldus vastgesteld door de raad van de gemeente Aa en Hunze in de openbare vergadering van 27 juni 2024.

Met in acht neming van aangenomen moties en amendementen.

de griffier, de voorzitter,

Mr. E.P. van Corbach A.W. Hiemstra

Hoofdlijnen

Inleiding

Voor u ligt de bestuursrapportage 2024. Deze geeft actuele beleidsmatige informatie en financiële informatie over de voortgang van het lopende jaar. Daarnaast gebruiken we deze informatie voor het opstellen van de begroting 2025.

Activiteiten en Leeswijzer

In deze rapportage informeren we uw raad over de voortgang van de activiteiten uit de begroting 2024. We doen dat via het stoplichtmodel. In dit betreffende onderdeel vermelden we per pijler de voortgang per activiteit en geven we een samenvatting van de stand van zaken. Dat betekent dat voor een globaal inzicht in de pijler de samenvatting kan worden gelezen en dat de tekst onder de activiteiten (veelal) extra informatie oplevert. Hierdoor leest u wel vaker dezelfde tekst. Voor een overzicht 'in één oogopslag' treft u in het volgende onderdeel een totaal overzicht aan van alle activiteiten met daarachter vermeld de kleur conform het 'stoplichtmodel'.

Binnen het 'stoplichtmodel' zijn de kleuren als volgt te verklaren:
a. Rood: activiteit loopt niet volgens planning, is (veel) duurder dan geraamd of kost (veel) meer personele inzet.
b. Oranje: activiteit loopt nog wel volgens planning maar er zijn omstandigheden die risicovol zijn om een goede voortgang qua tijd, geld en personeel te kunnen garanderen.
c. Groen: activiteit verloopt volgens planning..

Sinds de vaststelling van de begroting door uw raad werken wij hard aan onze ambities op het gebied van het sterk, vitaal en veilig maken en houden van onze gemeente. Via de vijf pijlers en het onderdeel 'actualiteiten' informeren wij u over de stand van zaken. We zijn ambitieus in wat we willen bereiken, maar de opgaven waar we voor staan op het gebied van met name ruimte en wonen, duurzaamheid, opvang van de ontheemden binnen onze gemeente en de verbetering van de dienstverlening aan onze inwoners vragen een grote inspanning van de organisatie. We ervaren hierin een zekere mate van kwetsbaarheid en risicogevoeligheid met name qua personele inzet. Via teamplannen kunnen we scherpere keuzes maken in het doen van personele inzet.

Bijstellingen 2024

We hebben financiële bijstellingen nodig om de budgetten actueel te houden en te zorgen dat we niet tegen begrotingsonrechtmatigheden aanlopen. De bestuursrapportage is het eerste moment in het jaar waarop uw raad bijstellingen voorgelegd krijgt. Het tweede bijstellingsdocument krijgt u in december ter vaststelling aangeboden in de najaarsnota 2024.

Hieronder treft u de planning aan van de overige P&C documenten van 2024:

Jaarrekening 2023 Raadvergadering (vaststelling) 27 juni 2024

Begroting 2025 Raadsvergadering (vaststelling) 13 november 2024

Najaarsnota 2024 Raadvergadering (vaststelling) 12 december 2024

Overzicht activiteiten

Naam	Groen	Oranje	Rood
1.10.1.03 Verantwoordelijkheid nemen in de opvang van vluchtelingen.
1.10.1.04 Vergroten betrokkenheid van inwoners bij het gemeentelijke beleid door de raad.
1.10.2.01 Uitvoering geven aan de Wet Open Overheid (WOO), de wet elektronische publicaties en de wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer.
1.10.3.01 Het actief volgen van het proces rondom mijnbouwactiviteiten.
1.10.3.02 Vorm en inhoud geven aan het compensatieplan gaswinning.
1.20.1.01 Actief monitoren prestatiedoelen met betrekking tot dienstverlening.
1.20.2.01 Uitvoering geven aan de dienstverleningsvisie.
1.30.1.01 In de aanpak van ondermijning ligt de focus op zorgfraude, drugs, veilig buitengebied en mensenhandel.
1.30.1.02 Handhaving permanente bewoning op recreatieverblijven op vakantieparken.
1.30.1.03 Ontwikkelen beleid dat bijdraagt aan een veilig Aa en Hunze.
1.30.1.04 Doorontwikkeling Aanpak Voorkomen Escalatie (AVE) model.
1.30.1.05 Opstellen Uitvoerings- en Handhavingsstrategie (U&H Strategie)
2.10.1.01 Ontwikkelen plan van aanpak om de ondersteuning van mantelzorgers te versterken.
2.10.1.02 Uitrol laagdrempelige ondersteuning dorpen.
2.10.1.04 Voorbereiden op de oude dag en stimuleren vitaal ouder worden
2.10.1.05 Voorbereiding inkoop Wmo
2.10.1.06 Decentralisatie beschermd wonen
2.10.1.07 Coalitie Eén tegen eenzaamheid
2.10.1.08 Woonzorgtafel
2.10.1.10 Welzijn op recept
2.10.1.11 Valpreventie keten ontwikkelen en uitvoeren
2.10.2.01 Hervormingsagenda Jeugd uitvoeren
2.10.2.03 Vergroten kansengelijkheid
2.10.2.07 Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming uitvoeren
2.10.2.08 Voorbereiding Inkoop Jeugdzorg
2.10.2.09 Preventieketen ontwikkelen en uitvoeren aanpak overgewicht en obesitas bij kinderen
2.10.2.10 Preventieketen Kansrijke Start ontwikkelen en uitvoeren
2.10.2.11 Bevorderen van een goede gezondheid en een gezonde leefomgeving voor onze jeugd.
2.10.3.01 Opstellen nota armoedebeleid 2023 e.v.
2.10.3.02 Uitvoering schuldhulpverlening.
2.10.3.03 Inwoners met een smalle beurs kunnen deelnemen aan sport- en culturele activiteiten.
2.10.4.01 Samenwerking versterken WPDA en lokale ondernemers Aa en Hunze inclusief rol van het werkgeversservicepunt van de arbeidsmarktregio “Werk in Zicht”.
2.10.4.02 Cultuur inzetten als middel om aan de slag te gaan met maatschappelijke thema's.
2.10.4.03 Toegankelijkheid gemeente
2.10.4.04 Uitvoering Wet Inburgering 2021.
2.10.4.05 Bevorderen van een goede gezondheid van volwassenen
2.10.4.06 Beleid Werk en inkomen herijken en vaststellen
2.10.4.07 Bibliotheekwerk doorontwikkelen zodat deze voldoet aan de eisen die gesteld worden bij de stelselwijziging die per 2025 ingaat
2.10.5.01 Preventieketen Gecombineerde Leefstijlinterventies, ontwikkelen en uitvoeren
2.10.5.02 Gebiedsgerichte aanpak GALA ontwikkelen
2.10.5.03 Voorlichting en advies over roken, alcohol en middelengebruik
3.10.1.01 Uitvoering geven aan actielijn Werken en Onderwijs uit de Economische Koersnota.
3.10.1.02 Uitvoering geven aan actielijn Vestigingsbeleid en Infrastructuur uit de Economische Koersnota.
3.10.1.03 Uitvoering geven aan actielijn Innovatie, Kennis en Duurzaamheid uit de Economische Koersnota.
3.10.1.04 Uitvoering geven aan actielijn Vrijetijdseconomie uit de Economische Koersnota.
3.10.1.06 Toekomstbestendigheid Bloemakkers
3.10.2.01 Op planmatige wijze gezonde en toekomstbestendige vakantieparken stimuleren in samenhang met het provinciale beleid.
3.10.2.02 Meer inzetten op ontwikkeling Gasselterveld
3.20.1.03 Faciliteren en stimuleren van kansrijke maatschappelijke initiatieven m.b.t. duurzaamheid
3.20.2.01 Uitvoering geven aan het uitvoeringsplan Transitievisie Warmte
3.20.2.02 Uitvoering geven aan de Regionale Energie transitie
3.20.2.06 Verduurzaming maatschappelijk vastgoed
3.20.2.07 Sociale energie aanpak
4.10.1.01 Deelname aan het LEADER-programma 2023-2027.
4.10.1.04 Actief aanhaken bij het Drents Programma Landelijk Gebied (DPLG)
4.10.1.05 Het opstellen van een Omgevingsvisie
4.10.2.01 Het realiseren van een kwaliteitsimpuls fietspaden
4.10.2.02 Actief volgen van het onderzoek naar de partiele verdubbeling van de N34 met als primair onderdeel de aanpassing van het verkeersknooppunt Gieten.
4.10.2.03 Huisvesting verenigingen Gieten
4.10.2.05 Gemeentelijk beleid formuleren om beschermde/waardevolle flora en fauna beschermen.
4.10.2.06 Plagen en schadelijke uitheemse soorten bestrijden.
4.10.2.07 Herijking verkeers- en vervoersbeleid
4.10.2.08 Inzetten op duurzame mobiliteit
4.10.2.09 Herijking beleid maatschappelijk vastgoed
4.10.2.10 Nieuwbouw school Eext
4.10.2.11 Nieuwbouw school Eexterveen
4.10.2.12 Uitvoering Afvalstoffenbeleidsplan 2023 – 2027
4.10.2.15 Actualisatie wegenlegger
4.10.2.16 Verbouw dorpshuis Gasselte
4.10.2.17 Verbouw dorpshuis Ekehaar
4.10.2.18 Evaluatie en mogelijke herijking Integraal Huisvestingsplan Onderwijs (IHP)
4.10.3.02 Gebiedsgerichte woningbouwprogrammering.
4.10.3.04 Realisatie tijdelijke flexwoningen
5.10.1.01 Nieuwbouw buitendienst Oelenboom
5.10.1.02 Haalbaarheidsonderzoek gezamenlijke nieuwe huisvesting brandweer en buitendienst Rolde
5.10.2.01 Rechtmatigheidsverklaring
5.10.2.02 Vernieuwing controle protocol en normenkader.
5.10.2.03 We gaan gebruik maken van financiële kengetallen ter beoordeling van de financiële positie van de gemeente
5.10.2.05 Actualiseren treasurystatuut.
5.10.2.06 Actualiseren nota reserves & voorzieningen.
5.10.3.01 Actief personeelsbeleid voeren.
81	64	16	1

Resultaat

Resultaat Bestuursrapportage 2024

Het resultaat van alle bijstellingen in deze bestuursrapportage is € 228.221 negatief. Hiervan is € 481.721 structureel negatief en € 253.500 incidenteel positief van karakter. Voorgesteld wordt om het positieve incidentele voordeel toe te voegen aan de VAR (Vrije Algemene Reserve). Het negatieve structurele nadeel wordt onttrokken aan de structurele begrotingsruimte en wordt meegenomen bij het opstellen van de begroting 2025. Het beginsaldo voor de begroting 2025 wordt daarmee negatief beïnvloed.

De doorwerking van de cijfers in het begrotingssaldo en in de VAR treft u hieronder aan.

Financiële positie

Omschrijving	Bedrag
Beginsaldo structureel (op basis van begroting 2024 incl. amendementen)	752.000
Bijstellingen structureel najaarsnota 2023	-183.000
Bijstelling nieuwbouw buitendienstlocatie Gieten	-32.000
Bijstelling nieuwbouw onderwijs- en cultuuraccommodatie Gieten	-113.000
Bijstellingen structureel bestuursrapportage 2024	-482.000
Beginsaldo structureel begroting 2025	-58.000

Stand van de VAR

Omschrijving	Bedrag
Beginstand 1-1-2024 (op basis van rekening 2023)	10.711.000
Dekking incidentele wensen begroting 2024 (incl. amendement)	-2.901.500
Geprognosticeerd rekeningresultaat 2023	-696.000
Soorten Management Plan	-575.000
Incidenteel resultaat bestuursrapportage 2024	253.500
Actuele stand medio 2024	6.792.000

Hoofdlijnen bijstellingen

Voor een gedetailleerde toelichting op deze en alle andere bijstellingen wordt u verwezen naar de toelichting per pijler.

Hoofdlijnen uit de bijstellingen

De hoofdlijnen uit de bijstellingen zijn als volgt:

Pijler	taakveld	Onderwerp	bedrag	voordeel/ nadeel / neutraal	incidenteel/ structureel
1	0.1	Opstellen omgevingsvisie	190.000	n	i
1	6.1	Opvang ontheemden Oekraïne	7.500.000	-	i/s
1	6.1	Tijdelijke opvang	2.300.000	-	i
1	6.1	Aankoop gebouw aanvullende opvang	200.000	-	s
2	4.3	Eerste inrichting extra huisvesting OBS de Dobbe	32.000	n	i
2	6.1	Wet Inburgering onderwijsroutes	536.727	-	i
2	6.2	Veilig thuis Drenthe	46.000	n	i
3	6.2	Hogere bijdrage Jeugdhulpregio	50.000	n	s
3	7.4	Spuk Lokale Aanpak Isolatie (LAI)	1.399.659	-	i
4	2.1	Voordeel afschrijvingen infra wegen/fietspaden/verlichting	150.000	v	i
4	5.2	Huurinkomsten sporthallen	75.000	n	s
4	5.2	Exploitatie zwembaden	75.000	n	s
4	5.2	Bijdrage vervangen schrobmachine	27.500	n	i
4	5.5	Onderhoudswerkzaamheden molen de Juffer	85.000	n	i
4	5.7	Voordeel afschrijvingen beschoeiing Grevelingskanaal	75.000	v	i
2	6.1	Bijdrage MFC de Spil	30.000	n	i
4	8.3	Extra inzet vergunningverlening i.v.m. omgevingswet	150.000	n	i
5	0.4	Voordeel afschrijvingen tractie	250.000	v	i
5	0.4	Voordeel afschrijving huisvesting	75.000	v	i
5	0.4	Samenwerking SDA	70.000	n	s
5	0.4	Projectmatig werken	50.000	n	i
5	0.4	Schoonmaakkosten	125.000	n	s
5	0.4	Onderzoek automatisering	51.000	n	i
5	0.4	Rente kortlopende leningen	500.000	v	i
5	0.4	Dividend Enexis	80.000	n	i/s

Actualiteiten

Financiële ontwikkelingen

Loonkosten en inflatie
We zien in deze bestuursrapportage de doorwerking van de CAO stijgingen en overige inflatie die de afgelopen jaren heeft plaatsgevonden. Met name in de samenwerkingsverbanden zien we hogere gevraagde bijdragen.

Ombuigingsrichtingen
In de financiële kadernota behorende bij de sturingsmonitor 2024 is in relatie tot de komst van het 'ravijnjaar' gekozen voor scenario 2. We verwachten dat her rijk ongeveer 50% van de verwachte lagere algemene uitkering compenseert en houden rekening met een structureel tekort van ruim 1,2 mln in 2026. Daartoe nemen we in de begroting 2025 richting het jaar 2026 een breed pakket aan ombuigingsrichtingen op.
Inmiddels blijkt uit de voorjaarsnota 2024 van het rijk dat de nieuwe financieringssystematiek onder het gemeentefonds niet in 2027 maar al in 2024 start. De negatieve gevolgen hiervan worden in 2024 geheel door het rijk gecompenseerd maar in 2025 slechts voor de helft. We verwachten daardoor een (fors) nadeel in 2025. De meicirculaire 2024 geeft duidelijkheid over de hoogte van de bedragen. U wordt hierover, zoals te doen gebruikelijk, in juni middels een raadsbrief geïnformeerd. De tijd tussen het verschijnen van de meicirculaire en de verzending van de bestuursrapportage naar de raad is te kort om de cijfers in de circulaire al te kunnen verwerken in de rapportage. Naar verwachting moet de verkenning naar ombuigingsrichtingen voor 2026 daarom (deels) naar voren worden gehaald om al in 2025 te leiden tot concrete bezuinigingsvoorstellen.

Nieuw kabinet

Medio mei van dit jaar is het hoofdlijnenakkoord van het nieuwe kabinet bekend gemaakt. De precieze uitwerking voor gemeenten is nog niet bekend maar duidelijk is al wel dat we de effecten hiervan op tal van beleidsterreinen zullen merken. Te denken valt hierbij aan bestaanszekerheid, asiel en migratie en wonen en volkshuisvesting. Ook de overheidsfinanciën komen aan bod waarbij wordt vermeld dat wordt voortgebouwd op de bestaande budgettaire kaders uit de voorjaarsnota en dat er geen correctie komt op het lager vaststellen van het gemeentefonds vanaf 2026. Er is wat dat betreft geen zicht op verbetering van de financiële positie van gemeenten. Het nieuwe kabinet is voornemens bijna alle specifieke uitkeringen af te schaffen en met een efficiencykorting van 10% toe te voegen aan het gemeentefonds. Dit heeft een positief effect op de beleidsvrijheid en verlaagt de administratieve lastendruk. Ook komen er twee nieuwe belastingen die kunnen bijdragen aan het versnellen van de woningbouw en de bekostiging daarvan. De extra inkomsten daaruit zullen echter nog wel enige jaren op zich laten wachten. Daartegenover wil het nieuwe kabinet de OZB maximeren.

Nij Begun

In april 2023 heeft het kabinet een pakket van 50 maatregelen (Nij Begun) bekend gemaakt als reactie op de parlementaire enquête over gaswinning Groningen. Mede naar aanleiding van het door Noord-Drenthe bij het Rijk ingediende voorstel voor een compensatieplan, wordt in dit pakket van maatregelen ook Noord-Drenthe meegenomen.
De maatregelen uit Nij Begun zijn gericht op:
1. Schadeherstel & versterken
2. Verduurzaming
3. Sociale agenda
4. Economische agenda

De uitvoering en verdere uitwerking van Nij Begun is een samenwerking tussen Rijk, gemeenten van Groningen en Noord-Drenthe, provincie en waterschappen. Ieder overheid draagt daar vanuit haar eigen verantwoordelijkheid aan bij. Met als doel dat Groningen en Noord-Drenthe aantrekkelijk zijn en blijven om te werken, leren, studeren en investeren. Een goede plek om te wonen, op te groeien en gezond oud te worden. En een gebied waarvan de unieke ruimtelijke kenmerken actief worden beschermd en versterkt.
De gemeenten van Noord-Drenthe (Aa en Hunze, Tynaarlo en Noordenveld) participeren, zowel bestuurlijk en operationeel in deze samenwerking.

In het kader van de maatregel verduurzaming (maatregel 29) is op 6 maart 2023 een aanpak gericht op het isoleren van de woningen in Groningen en Noord-Drenthe in een periode van tien jaar vastgesteld.
Voor de sociale agenda werkt de kwartiermaker Henk Nijboer samen met inwoners, organisaties en overheden (uit Groningen en Noord-Drenthe) aan het opstellen van een sociale agenda. De agenda is gericht op het verbeteren (mentale) gezondheid, leefbaarheid en cohesie, kansen voor kinderen en jongeren en de volgende generatie, arbeidsparticipatie en armoedebestrijding voor een periode van 30 jaar. In maart zijn door de kwartiermaker vier regionale bijeenkomsten georganiseerd. Met de opbrengst van de deze bijeenkomsten worden de doelen voor de sociale agenda gemaakt.
Daarnaast wordt er een economische agenda opgesteld die zich richt op economische structuurversterking voor de komende 30 jaar. Rijk en regio hebben een startdocument vastgesteld waarin op hoofdlijnen de mogelijke verschillende bouwstenen van een economische agenda zijn beschreven. Recent is de kwartiermaker Jakob Klompien aangesteld, die in brede afstemming met alle belanghebbenden in het gebied een economische agenda gaat uitwerken.
De inzet van Noord-Drenthe aan Nij Begun is om de aansturing/uitvoering zo eenvoudig mogelijk te organiseren, waarbij de inzet van menskracht (bestuurlijk als ambtelijk) zoveel mogelijk evenredig is verdeeld over de drie gemeenten.
Als Noord-Drenthe zorgen we ervoor dat de verschillende agenda’s zo goed mogelijk geladen worden en bewaken dat de belangen van Noord-Drenthe worden gewaarborgd in de uitwerking van de maatregelen verduurzaming, sociale agenda en economische agenda.
Hiervoor hebben we verschillende bijeenkomsten met raadsleden, bestuurders en ambtenaren waarvan de uitkomst wordt uitgewerkt in een compensatieplan voor Noord-Drenthe als onze inbreng in de sociale en economische agenda. Inwoners zullen door middel van een participatieproces hierbij ook worden betrokken.